Συντάχθηκε στις 07 Αυγούστου 2024 .
Ἀγαπητοί μου Ἀδελφοί,
Καθώς προετοιμαζόμαστε νά ἑορτάσουμε τήν ἀθάνατη Κοίμηση Κοιμήσεως τῆς Παναγίας μας καί τήν μετά ἀπ’ αὐτήν μετάστασή Της στούς Οὐρανούς, ἐπιβάλλεται σήμερα νά ὁμιλήσουμε γιά τό πάντιμο Πρόσωπο τῆς Θεομήτορος καί κυρίως γιά τόν ρόλο Της στή σωτηρία μας.
Ἐμεῖς οἱ Ὀρθόδοξοι Χριστιανοί ὑπολογίζουμε πάρα πολύ στήν μεσιτεία τῆς Παναγίας μας. Γιά τόν λόγο αὐτό εορτάζουμε τήν Κοίμηση καί τήν Μετάστασή Της ὡς το «Πάσχα τοῦ καλοκαιριοῦ».
Ἡ Παναγία μας ξεχρέωσε τό κοινό ἀνθρώπινο χρέος τοῦ θανάτου, ἀλλά δέν παρέμεινε στόν τάφο γιά πάντα. Τρεῖς ἡμέρες μετά τήν ταφή της, ὅταν οἱ Μαθητές ἦλθαν καί ἄνοιξαν τόν τάφο στή Γεθσημανῆ γιά νά προσκυνήσει ὁ Ἀπόστολος Θωμᾶς, βρῆκαν τόν τάφο ἄδειο. Ἔμελλε στόν Θωμᾶ, πού πιστοποίησε τήν Ἀνάσταση τοῦ Χριστοῦ μετά ἀπό ὀκτώ ἡμέρες, νά πιστοποιήσει την ἀνάσταση καί τήν μετάσταση τῆς Παναγίας μας στόν Οὐρανό. Σύμφωνα μάλιστα μέ τήν παράδοση ἔλαβε ἀπό τήν Ἴδια καί τήν τιμία Της Ζώνη, ὡς ἀπόδειξη τῆς ἐν ζωῇ μετά σώματος καί ψυχῆς μεταστάσεώς Της στούς Οὐρανούς.
Ὁ Κύριός μας Ἰησοῦς Χριστός δέν ἐπέτρεψε νά γνωρίσει ἡ Μητέρα Του τήν διαφθορά τοῦ θανάτου καί νά ἀποσυντεθεῖ τό πάναγνο σῶμα Της, ἀφοῦ τό σῶμα αὐτό φιλοξένησε τόν Θεάνθρωπο, κυοφορώντας Τον γιά ἐννέα μῆνες. Τήν τρίτη ἡμέρα ὁ Χριστός ἀνέστησε τήν Παναγία καί τήν μετέστησε ζωντανή στόν Οὐρανό μαζί Του. Ἡ Παναγία μας δηλαδή δέν περιμένει τήν ἀνάσταση τῶν νεκρῶν στήν Δευτέρα Παρουσία, ὅπως ὅλο τό ἀνθρώπινο Γένος, ἀλλά βρίσκεται μέ τό σῶμα καί τήν ψυχή Της στόν Οὐρανό. Αὐτό τήν καθιστᾶ αὐτομάτως πρέσβειρα καί μεσίτρια τοῦ ἀνθρωπίνου Γένους. Τό δε ἀνθρώπινο γένος τῶν Ὀρθοδόξων Χριστιανῶν καταφεύγει στήν πρεσβεία καί τήν προστασία Της καί ἀπευθύνεται μέ θέρμη καρδίας στήν Μητέρα τοῦ Θεοῦ, πού ταυτοχρόνως ὑπάρχει καί Μητέρα ὅλων τῶν ἀνθρώπων.
Ἡ προστασία μας ἀπό τήν Παναγία καί ἡ μεσιτεία Της γιά ἐμᾶς στηρίζεται τόσο στήν Ἁγία Γραφή, ὅσο καί στή δισχιλιετῆ παράδοση τῆς Ἐκκλησίας μας.
Α) Στήν συνάντησή της μέ τήν Ἐλισάβετ, ἀμέσως μετά τόν Εὐαγγελισμό, ἡ Παναγία μας ἄρχισε νά ὑμνεῖ τόν Κύριο πού ἐπέβλεψε στήν ταπείνωσή Της καί ἐκεῖ σέ κάποιο σημεῖο λέει: «ἀπό τώρα θά μέ μακαρίζουν ὅλες οι γενιές τῶν ἀνθρώπων» . Ὁμιλεῖ προφητικά γιά τόν ἴδιο Της τόν ἑαυτό καί περιγράφει τόν τρόπο μέ τόν ὁποῖο θά Τήν προσεγγίζουμε ζητώντας τήν προστασία καί τήν μεσολάβησή Της στόν Κύριο γιά τή σωτηρία μας.
Β) Καί τοῦτο ἀμέσως τό βλέπουμε νά γίνεται πραγματικότητα ἤδη ἀπό τόν Γάμο στήν Κανά, ὅπου ὁ Κύριος καί ἡ Παναγία μας ἦταν προσκεκλημένοι. Ὅταν λοιπόν τελείωσε τό κρασί, οἱ οἰκοδεσπότες, ὅπως μᾶς ἀφήνει ὁ Ἰωάννης νά ἐννοήσουμε, ἀπευθύνθηκαν στήν Παναγία καί Ἐκείνη ἀνταποκρινόμενη στήν παράκλησή τους ζήτησε ἀπό τόν Υἱό της καί Θεό μας τήν θαυματουργική Του παρέμβαση καί κατά τήν διήγηση τοῦ Ἰωάννου, ἐκεῖ ὁ Χριστός ἐπετέλεσε τό πρῶτο του θαῦμα.
Γ) Ἀκολούθως στό Εὐαγγέλιο τοῦ Ἰωάννου καί πάλι, διαβάζουμε πώς ὅταν ὁ Ἰησοῦς εἶδε ἀπό τό ὕψος τοῦ Σταυροῦ τήν Μητέρα Του καί τόν Μαθητή ποῦ ἀγαποῦσε, δηλαδή τόν Ἰωάννη, προτοῦ ἐκπνεύσῃ, παρέδωσε τήν μητέρα Του στήν προστασία τοῦ Ἰωάννη καί τόν Ἰωάννη τόν κατέστησε υἱό της Παναγίας. Καταλαβαίνουμε λοιπόν πώς ὁ Ἐσταυρωμένος Χριστός στόν πρόσωπο τοῦ Ἰωάννη ἐμπιστεύεται στήν προστασία τῆς Παναγίας μας καί ὅλους ἐμᾶς, πού πιστεύουμε σέ Αὐτόν ὡς Σωτῆρα καί Λυτρωτή μας. Υἱοθετηθήκαμε ὡς παιδιά τῆς Παναγίας καί ἀπολαμβάνουμε τήν στοργή καί τήν φροντίδα τῆς μεγάλης μας Μητέρας, κάθε φορά πού προστρέχουμε σ’Αὐτήν.
Δ) Στήν καθολική ἐπιστολή τοῦ Ἁγίου Ἰακώβου τοῦ Ἀδελφοθέου στόν στίχο 16 τοῦ 5ου κεφαλαίου διαβάζουμε: «πολύ ἰσχύει δέησις δικαίου ἐνεργουμένη». Εἶναι πολύ δυνατή δηλαδή ἡ δέηση, ἡ ἱκεσία, ἡ προσευχή ἑνός δικαίου ἀνθρώπου πρός τόν Θεό. Ἡ Ἐκκλησία μας μάλιστα διασκεύασε τόν παρόντα στίχο καί τό ἔβαλε στήν ὑμνολογία, ἐξειδικεύοντας τήν σημασία του γιά τήν Παναγία μας, λέγοντας: «Πολλά γαρ ἰσχύει δεήσις Μητρός πρός εὐμένειαν Δεσπότου». Ἄς σκεφθοῦμε ἐπίσης, πώς ἡ Παναγία μας δέν συμπεριλαμβάνεται ἁπλῶς μεταξύ τῶν δικαίων, ἀλλά εἶναι ἡ Μητέρα τοῦ Θεοῦ καί παρίσταται στά δεξιά τοῦ θρόνου τῆς μεγαλωσύνης αὐτοῦ «ἐν κροσσωτοῖς χρυσοῖς περιβεβλημένη πεποικιλμένη» , ὅπως προφητεύει ὁ βασιλιᾶς Δαβίδ (Ψαλμός ΜΔ, 14)
Πράγματι, μέσα ἀπό τήν πλούσια λατρευτική ζωή τῆς Ἐκκλησίας μας ἀντιλαμβανόμαστε τήν ἀποδεδειγμένη καί ἐγγυημένη προστασία Της, ὅπως ὑμνεῖται καθημερινά στά τροπάρια καί τούς ὕμνους, ἀνάμεσα στούς ὁποίους ξεχωριστή θέση ἔχουν ὁ μικρός καί ὁ μεγάλος Παρακλητικός Κανόνας καί οἱ Χαιρετισμοί τῆς Θεοτόκου. Κοντά σ’αὐτά ἄς προσμετρήσουμε τά ἀναρίθμητα ὀνόματα, μέ τά ὁποῖα ὁ εὐσεβής ὀρθόδοξος Λαός μας ἀποκαλεῖ τήν Παναγία μας καί τά ὁποῖα ἀπηχοῦν στά πάμπολλα θαύματα καί τίς ἐπεμβάσεις Της, ὡς καί στήν ἀκοίμητη πρεσβεία καί μεσιτεία Της πρός τόν Δεσπότη Χριστό, ἀποδεικνύοντας τήν φροντίδα καί τήν ἀγάπη Της γιά ἐμᾶς.
Ἀγαπητοί μου Ἀδελφοί,
Ὅταν ἡ Παναγία μας στό Γάμο τῆς Κανά ἐπενέβη γιά νά γίνει τό θαῦμα, ἔθεσε στούς ἀνθρώπους μιά βασική προϋπόθεση, ἡ ὁποία δέν πρέπει νά μᾶς διαφεύγει. Τούς συμβούλευσε νά κάνουν ὅ,τι θά τούς ἔλεγε ὁ Χριστός. Και σ’ ὅλους ἐμᾶς τό ἴδιο λέει μέχρι σήμερα. Ἄν θέλετε νά μεσιτεύσω γιά ἐσᾶς, ἐάν θέλετε νά ἐπιτύχετε μιά θαυμαστή λύση, τότε νά κάνετε πράξη ὅ,τι λέει ὁ Χριστός. Καί ὁ Χριστός ὁμιλεῖ σ’ ἐμᾶς τόσο μέσα ἀπό τήν Ἁγία Γραφή, ὅσο καί μέσα ἀπό τή ζωή τῆς Ἐκκλησίας. Ἡ Παναγία μας βοηθεῖ καί συντρέχει τούς ἀνθρώπους, ὅταν κι ἐκεῖνοι ὑπακούουν στόν Χριστό καί βαδίζουν σύμφωνα μέ τά ὅσα ἡ Ἐκκλησία μᾶς διδάσκει.
Ἄν ἔχουμε τήν ἀξίωση νά μᾶς βοηθεῖ ἡ Παναγία καί νά πρεσβεύει γιά ἐμᾶς, πρέπει κι ἐμεῖς νά ζοῦμε κατά τό θέλημα τοῦ Θεοῦ. Νά προσευχόμαστε, νά ἐκκλησιαζόμαστε, νά νηστεύουμε, νά ἐξομολογούμαστε, νά εἴμαστε ἐλεήμονες καί φιλάνθρωποι, νά προσερχώμαστε συχνά γιά νά κοινωνήσουμε τά ἄχραντα Μυστήρια μέ τήν καρδιά μας καθαρή καί κατά τό θέλημα πάντα τοῦ Θεοῦ θά λαμβάνουμε τό δώρημα.
Ἡ Ἐκκλησία μας ὡς στοργική Μητέρα φρόντισε σέ κάθε Ἀκολουθία νά ἀκοῦμε πολλές φορές τό ὄνομα τῆς Παναγίας καί τοῦ Σωτῆρος μας Χριστοῦ, ὥστε τό ὄνομά Τους ποτέ νά μή λείπει ἀπό τά χείλη μας καί τήν καρδιά μας: «Τῆς Παναγίας ἀχράντου, ὑπερευλογημένης, ἐνδόξου Δεσποίνης ἡμῶν Θεοτόκου καί ἀειπαρθένου Μαρίας, μετά πάντων τῶν Ἁγίων μνημονεύσαντες ἑαυτούς καί ἀλλήλους καί πᾶσαν τήν ζωήν ἡμῶν Χριστῷ τῷ Θεῶ παραθώμεθα.» Κάθε φορά πού ἀκοῦμε αὐτήν τήν ἐπίκληση, ἄς κάνουμε με εὐλάβεια τό σημεῖο τοῦ σταυροῦ και ἄς λέμε «Ὓπεραγία Θεοτόκε σῶσον ἡμᾶς» κι ἄς εἴμαστε βέβαιοι, πώς ἡ Παναγία βοηθεῖ στή σωτηρία μας καί ὁ Χριστός μᾶς σώζει. Ἀμήν.
Συντάχθηκε στις 01 Αυγούστου 2024 .
ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΕΠΕΤΕΙΑΚΟΥ ΤΟΜΟΥ
της Ιεράς Μητροπόλεως Σάμου και Ικαρίας
«ΧΡΙΣΤΟΣ ΣΑΜΟΣ ΕΣΩΣΕΝ ΤΗ 6 Η ΑΥΓΟΥΣΤΟΥ 1824: ΓΕΓΟΝΟΤΑ, ΠΡΟΣΩΠΑ, ΜΝΗΜΕΙΑ»
ΔΙΑΚΟΣΙΑ ΧΡΟΝΙΑ ΑΠΌ ΤΗ ΝΑΥΜΑΧΙΑ ΤΗΣ ΣΑΜΟΥ (1824 – 2024):
ΜΙΑ ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΕΠΕΤΕΙΟΣ ΚΑΙ Η ΣΗΜΑΣΙΑ ΤΗΣ
Συντάχθηκε στις 30 Ιουλίου 2024 .
Ἡ Ἱερά Μητρόπολις Σάμου, Ἰκαρίας καί Κορσεῶν, μέ ἰδιαίτερη χαρά καί εὐχαρίστηση, ἀνακοινώνει στούς φιλευσεβεῖς χριστιανούς, ὅτι τό Σάββατο 3 Αὐγούστου καί τήν Κυριακήν 4 Αὐγούστου, θά ἑορτάσωμεν τούς Σαμίους Ἁγίους μας, ἐπιτελοῦντες χρέος ἱερόν καί ἀποδίδοντες τήν ὀφειλομένην τιμήν καί εὐγνωμοσύνην πρός τούς ἁγίους Λέοντα, Ἑρμογένην καί Ἡράκλειον Ἐπισκόπους Σάμου, τόν ἅγιον Γεώργιον τόν Νεομάρτυρα, τόν ὅσιον Παῦλον τόν Λατρινόν, καί τούς ἁγίους μάρτυρας στρατιωτικούς Γρηγόριον, Λέοντα καί Θεόδωρον.
Οἱ ἑόρτιες ἐκδηλώσεις θά λάβουν χώραν συμφώνως πρός τό ἀκόλουθον πρόγραμμα :
Τό Σάββατο 3 Αὐγούστου ἐ. ἔ. καί ὥρα 19.30'μ.μ. , θά τελεσθεῖ Πανηγυρικός Ἀρχιερατικός Ἑσπερινός εἰς τόν Ἱερόν Μητροπολιτικόν Ναόν Ἁγίου Νικολάου Σάμου, χοροστατοῦντος τοῦ Σεβασμιωτάτου Μητροπολίτου Σάμου καί Ἰκαρίας κ.κ.Εὐσεβίου, ἐνῶ ἐν συνεχείᾳ καί ὥρα 21.00'μ.μ. , θά γίνει ἡ λιτάνευσις τῶν Ἱερῶν Λειψάνων καί τῶν Ἱερῶν Εἰκόνων τῶν Ἁγίων εἰς τήν παραλίαν καί Ἀρτοκλασία καί θεῖον Κήρυγμα ὑπό τοῦ Σεβασμιωτάτου.
Τήν Κυριακήν 4 Αὐγούστου καί ὥρα 07.00'-10.30' π.μ. θά τελεσθεῖ ὁ Πανηγυρικός Ὄρθρος καί ἐν συνεχείᾳ ἡ Πανηγυρική Ἀρχιερατική Θεία Λειτουργία, εἰς τόν Ἱερόν Μητροπολιτικόν Ναόν Ἁγίου Νικολάου Σάμου, ἱερουργοῦντος τοῦ Σεβασμιωτάτου Μητροπολίτου Σάμου καί Ἰκαρίας κ.κ. Εὐσεβίου και χειροτονία Πρεσβυτέρου. Ἐπίσης θά τελεσθεῖ ἱερό μνημόσυνο ὑπέρ τῶν ψυχῶν τῶν ἀπανταχοῦ τῆς γῆς ἀποδήμων Σαμίων, ἀφοῦ καθιερώθηκε ἡ Κυριακή τῶν Σαμίων Ἁγίων νά εἶναι ἀφιερωμένη στούς ἀποδήμους Σαμίους.
Τό βράδυ στις 20.00μ.μ. ἡ Ἱερά Μητρόπολίς μας διοργανώνει νησιώτικο πανηγύρι στό χῶρο τῆς χερσαίας ζώνης Σάμου ἔναντι πλατεῖας Πυθαγόρα πρός τιμήν τῶν ἀποδήμων Σαμίων.
Καλοῦμε τούς φιλέορτους καί εὐσεβεῖς χριστιανούς, ἀλλά καί τούς ἀποδήμους Σαμίους, νά συμμετάσχουν στίς πανηγυρικές αὐτές λατρευτικές εὐκαιρίες καί ὅλοι μαζί νά τιμήσουμε τά πνευματικά ἀναστήματα, πού μέ τήν ἁγία βιοτή τους ἁγίασαν τά χώματα τοῦ ἀκριτικοῦ νησιοῦ μας.
Συντάχθηκε στις 29 Ιουλίου 2024 .
Ἀγαπητοί μου Ἀδελφοί,
Ἡ μνήμη τῶν Ἁγίων ἑπτά Παίδων τῶν ἐν Ἐφέσῳ, πού ξύπνησαν μετά ἀπό ὕπνο σχεδόν δύο αἰώνων καί ἀπέδειξαν τήν ἀλήθεια τῆς ἀναστάσεως τῶν νεκρῶν, σέ συνδυασμό με τήν σύναξη τῶν Σαμίων Ἁγίων, τῶν ὁποίων τά ἱερά Λείψανα εἶναι ἀποθησαυρισμένα στούς ἱερούς Ναούς μας, μᾶς ὠθεῖ νά ἀναφερθοῦμε σήμερα στη θεολογική διδασκαλία τῆς Ἐκκλησίας μας γιά τήν ταφή τῶν νεκρῶν, ἡ ὁποία δυστυχῶς τείνει νά ἀντικατασταθεῖ με τήν καύση, γιά λόγους, ἀγνοίας ἴσως καί ἐλλειποῦς ἀγάπης πρός τόν κεκοιμημένο, ἀφοῦ οἰκονομικῶς εἶναι κατά πολύ ἀκριβότερη.
Ἡ Ἐκκλησία μας τιμᾶ ἰδιαιτέρως τά ἱερά λείψανα τῶν Ἁγίων καί τῶν Μαρτύρων, πού δέν θά τά εἴχαμε ἄν εἶχαν ἀποτεφρωθεῖ. Ἡ Ἐκκλησία μας μέ ἐνάργεια φιλοσοφεῖ τήν ματαιότητα τῆς ζωῆς στά Κοιμητήρια. Ἀκόμη κι ἡ ὀνομασία κοιμητήριο δηλώνει τήν παροδική κατάπαυση. Τό σῶμα κοιμᾶται τόν ὕπνο τοῦ θανάτου, ἡ ψυχή ὅμως συνεχίζει νά ζεῖ σέ ἄλλη διάσταση μέχρι τήν Β΄ Παρουσία καί τήν ἀνάσταση τοῦ σώματος.
Ἀρχικῶς νά τονίσουμε, ὅτι ἡ Ὀρθόδοξη Ἐκκλησία μας δέν ἐπιτρέπει νά κακοποιεῖται ἤ νά καταστρέφεται τό ἀνθρώπινο σῶμα, διότι εἶναι ὁ Ναός τοῦ Θεοῦ. Ὁ ἀπόστολος Παῦλος τονίζει στούς Κορινθίους μέ αὐστηρότητα: "Δέν ξέρετε ὅτι εἶστε ναός τοῦ Θεοῦ καί τό Πνεῦμα τοῦ Θεοῦ κατοικεῖ μέσα σας; Ἄν κάποιος φθείρει τό ναό τοῦ Θεοῦ, θά φθείρει αὐτόν ὁ Θεός. Γιατί ὁ ναός τοῦ Θεοῦ εἶναι ἅγιος, οἱ ὁποῖοι εἶστε ἐσεῖς" (Α' Κορ. γ' 16-17). Ἀφ’ ᾗς στιμῆς λοιπόν ἡ καύση τῶν νεκρῶν ἀνθρωπίνων σωμάτων τά καταστρέφει, ἔρχεται σέ πλήρη ἀντίθεση μέ τή διδασκαλία καί τήν ζωή τῆς Ὀρθόδοξης Ἐκκλησίας μας.
Ἐκτός τούτου γιά τήν Ὀρθόδοξη Ἐκκλησία μας ἡ ταφή τῶν νεκρῶν ἀποτελεῖ ἀπόρροια τῆς δογματικῆς της διδασκαλίας, καθώς στήν ταφή τά νεκρά σώματα παραδίδονται στή διαφθορά, ἀλλά δέν καταστρέφονται, ὅπως συμβαίνει μέ τήν καύση καί τόν θρυματισμό τους μετά ἀπό αὐτήν καί μέλλουν νά ἀναστηθοῦν κατά τήν προσδοκώμενη ἀνάσταση τῶν νεκρῶν, ὁπότε και θά ἑνωθοῦν μέ τίς ψυχές.
Ἀρκεῖ νά ἐπισημάνουμε, ὅτι ἀπό τήν στιγμή κατά τήν ὁποία ὁ Κύριός μας Ἰησοῦς Χριστός ἀπέθανε, ὡς πρός τήν ἀνθρώπινη φύση Του, πάνω στόν Τίμιο Σταυρό καί ἐνταφιάσθηκε, καθιστώντας τό κενό Του Μνημεῖο σημεῖο ἀναφορᾶς, ἔχουμε ἠθική ὑποχρέωση νά Τόν μιμηθοῦμε. Ἐξάλλου ὁ Χριστός μέ τήν Ἀνάστασή Του ἔγινε πρωτότοκος των νεκρῶν (βλ. Κολοσ. α' 18), δηλαδή ἀναστήθηκε πρῶτος ἀπό ὅλους ἐμᾶς πού θά ἀκολουθήσουμε τήν ἴδια πορεία καί πεθαίνοντας θά ἐνταφιασθοῦμε προσδοκώντας τήν ἀνάστασή μας. Ἐπίσης τό σῶμα μας δημιουργήθηκε ἀπό τό χῶμα, σύμφωνα μέ τήν Ἁγία Γραφή καί στό χῶμα ἐπιστρέφει προσωρινά σύμφωνα μέ τήν ἐντολή τοῦ Θεοῦ (βλ. Γέν. Γ΄ 19).
Ἐκτός ὅμως ἀπό τά ὅσα ἀναφέρθηκαν, ἡ καύση τῶν νεκρῶν δέν εἶναι σύμφωνη, οὔτε μέ τό ἦθος καί τά ἔθιμά μας ὡς Ἑλλήνων. Ἀπό τήν ἀρχαιότητα γνωρίζουμε, ὅτι οἱ Ἕλληνες πρόγονοί μας ἐνεταφίαζαν τούς νεκρούς καί μάλιστα σώζονται καί περίτεχνοι τάφοι, ὅπως ὁ τύμβος τοῦ Μαραθώνα. Οἱ Ἀρχαῖοι μας πρόγονοι, ἀκόμη κι ὅταν ἀναγκάζονταν νά καύσουν τά σώματα τῶν νεκρῶν στρατιωτῶν στά πεδία τῶν μαχῶν, φοβούμενοι τίς ἐπιδημίες, συγκέντρωναν τά ὁστά καί τήν στάχτη μέσα σέ μεγάλα πήλινα δοχεῖα, ὅπου τά ἐνεταφίαζαν κατά τήν ἐπιστροφή τους, ὅπως μᾶς διασώζει ὁ Θουκυδίδης στόν μνημειώδη Ἐπιτάφιο τοῦ Περικλέους καθώς τέτοιες λήκιθοι ἤρθαν στό φῶς ἀπό τίς ἀνασκαφές τοῦ ΜΕΤΡΟ στόν Κεραμεικό. Στόν Ἐπιτάφιο αὐτό ὑπάρχει καί τό γνωστό ρητό τό ὁποῖο σύν τοῖς ἄλλοις κοσμεῖ καί τό ταφικό μνημεῖο τοῦ Ἀγνώστου Στρατιώτου: «Ἀνδρῶν γάρ ἐπιφανῶν πᾶσα γῆ τάφος».
Ὁ μεγάλος τραγικός μας ποιητής ἐπίσης ὁ Σοφοκλῆς στήν τραγωδία του «Ἀντιγόνη» τῆς ὁποίας τό περιεχόμενο ἐρείδεται πάνω ἀκριβῶς στήν ἐπιχείριση ταφῆς τοῦ νεκροῦ ἀδελφοῦ της Πολυνείκη, παρά τήν ἀντίθετη διαταγή τοῦ βασιλιᾶ Κρέοντα, ἡ Ἀντιγόνη θυσιάζει τήν ζωή της γιά νά ἐνταφιάσει τόν ἀδελφό της λέγοντας μάλιστα «καλόν μοι τοῦτο ποιούσῃ θανεῖν» τό ὁποῖο σέ ἐλεύθερη νεοελληνική ἀπόδοση σημαίνει, εἶναι καλό νά ἐνταφιάσω τόν Ἀδελφό μου κι ἄς πεθάνω γι’αὐτό.
Ὅμως καί στή νεώτερη Ἱστορία μας ἀπό τά ἀπομνημονεύματα τῶν ἀγωνιστῶν τοῦ 1821 μαθαίνουμε, πώς ἀποφασιζόταν ἀνακωχή τοῦ πολέμου γιά νά ἐνταφιαστοῦν οἱ ἑκατέρωθεν νεκροί. Ὅσοι ἐπίσης διώχθηκαν ἀπό τίς πατρογονικές ἑστίες τῆς Μικρᾶς Ἀσίας τό 1922, μαζί τους ἔφεραν ἱερές εἰκόνες καί ἱερά λείψανα, ὡς τά πολύτιμα κειμήλια τῆς ζωῆς τους. Στόν Ἐθνικό μας Ὕμνο ἐπίσης ἡ ἐλευθερία ἔρχεται "ἀπ' τά κόκαλα βγαλμένη τῶν Ἑλλήνων τά ἱερά" καί ὄχι ἀπό τήν στάχτη τους!
Ἡ καύση τῶν νεκρῶν στερεῖται τῆς πίστεως τῆς αἰώνιας ζωῆς καί τῆς βεβαιότατης ἐλπίδας τῆς ἀπολαύσεως τῶν αἰωνίων ἀγαθῶν. Μπορεῖ ἡ καύση τῶν νεκρῶν νά περιβάλλεται ἀπό διάφορα λογικοφανή ἐπιχειρήματα, ἀλλά δέν ἔχει βάσεις καί ἐρείσματα οὔτε στήν Ἁγία Γραφή καί τήν Ἱερά Παράδοση τῆς Ὀρθόδοξης Ἐκκλησίας μας, οὔτε ὅμως στήν ἀρχαία καί νεώτερη πολιτισμική μας κληρονομιά.
Ἀγαπητοί μου Ἀδελφοί,
Ἡ καύση τῶν νεκρῶν ἀποτελεῖ στυγνή ἔκφραση μηδενισμοῦ, διότι καταστρέφει καί ἐξαφανίζει μέ αὐθάδεια τό ἀνθρώπινο σῶμα, κόντρα στό θέλημα τοῦ Θεοῦ. Εἶναι μεγάλο κρίμα στό ὄνομα μιᾶς ἀπροσδιόριστης ἐλευθερίας ἤ ἀκόμη κι ἕνεκα τοῦ σεβασμοῦ τῆς τελευταίας ἐπιθυμίας τοῡ ἀποθανόντος, ὁ ὁποῖος εἶχε ζητήσει νά ἀποτεφρωθεῖ, να τηρεῖται ἀπό τούς συγγενεῖς μιά ἀφιλάνθρωπη στάση και να τόν παραδίδουν ὄχι απλά στην καύση, αλλά στην ἀποτέφρωση και τον ἀφανισμό, στερώντας του ὅλες τις προσευχές της Εκκλησίας.
Ἡ καύση τῶν νεκρῶν στερεῖται τοῦ συναισθήματος καί τῆς ζεστασιᾶς τοῦ προσωρινοῦ ἀποχαιρετισμοῦ τοῦ κεκοιμημένου. Ἀντί ἀγάπης πρός τόν κεκοιμημένο ἐκφράζει μιά ἀδικαιολόγητη ἀντιπάθεια, ἕνα μίσος πρός τόν ἄνθρωπο, τό σῶμα του καί τήν ψυχή του. Στερεῖται τῆς φροντίδας του, ὡς ἐποφειλομένης τιμῆς καί εὐγνωμοσύνης στό πρόσωπο τοῦ προσφιλῶν συγγενῶν ἤ καί τῶν ἐχθρῶν ἀκόμη, μέ ὅλη τήν ἱερότητα πού τούς συνοδεύει. Κυρίως ὅμως στερεῖ τήν φιλότιμη ἔκφραση τῆς συνοδείας τοῦ κεκοιμημένου στήν τελευταία ἐπί γῆς προσωρινή κατοικία μέχρι τήν ἀνάσταση τῶν νεκρῶν.
Τό ἀποτεφρωτήριο ἔναντι του κοιμητηρίου στερεῖται ὅλης αὐτῆς τῆς ἐμπειρίας, τήν ὁποία οἱ Ὀρθόδοξοι Χριστιανοί τήν ὀνομάζουμε κηδεία, ἀπό τό ρῆμα κήδομαι τῆς ἀρχαίας ἑλληνικῆς γλώσσας, πού σημαίνει φροντίζω. Μιά φροντίδα πού δέν σταματᾶ στήν ταφή, ἀλλά συνεχίζεται διά βίου, διότι ἐπιστρατεύει τήν ἀγάπη μέσα ἀπό τήν προσευχή, τήν λειτουργική μνημόνευση, τόν εὐτρεπισμό τοῦ μνήματος, τό ἄναμμα τοῦ καντηλιοῦ, τά ἄνθη πού ἀνάγουν στόν χλοερό τόπο τῆς ἀνάπαυσης τῆς ψυχῆς καί τόν σταυρό στό προσκεφάλι τοῦ Ὀρθόδοξου Χριστιανοῦ, πού κοιμᾶται τόν ὕπνο τοῦ θανάτου, βλέποντας πρός τήν ἀνατολή, ἔτοιμος νά σηκωθεῖ, στό ἐγερτήριο σάλπισμα τῆς Δευτέρας Παρουσίας!
Ὁ Θεός καταδέχθηκε νά πεθάνει καί νά ἀναστηθεῖ γιά νά ζεῖ ὁ ἄνθρωπος αἰωνίως κι ο ἄνθρωπος τώρα νά ἐπιθυμεῖ νά καεῖ γιά νά εἶναι αἰωνίως νεκρός; Νά θέλει ὁ Θεός νά σώσει τόν ἄνθρωπο, κι ἐκεῖνος νά θέλει νά χαθεῖ!
Ἡ ἑλληνορθόδοξη παράδοσή μας, ἀπό ἀρχαιοτάτων χρόνων, ἀπαιτεῖ τήν τιμή τοῦ ἐνταφιασμοῦ στούς κεκοιμημένους καί τήν ἀπαραίτητη πνευματική συμπαράστασή μας γιά τήν ἀνάπαυσή τους, ἐν ἀναμονή καί τῆς δικῆς μας μεταστάσεως, ὅταν θελήσει ὁ Θεός, καί τῆς ἀναστάσεώς μας ἐκείνη τήν ἡμέρα γιά τήν ζωή τοῦ μέλλοντος αἰῶνος. Ἀμήν.
Συντάχθηκε στις 23 Ιουλίου 2024 .
Ἀγαπητοί μου Ἀδελφοί,
Στό σημερινό εὐαγγελικό ἀνάγνωσμα ὁ εὐαγγελιστής Ματθαῖος διηγεῖται τήν θεραπεία τῶν δύο δαιμονιζομένων τῆς χώρας τῶν Γεργεσηνῶν, κατά τήν ὁποία τά δαιμονικά πνεύματα παρακαλοῦν τόν Χριστό, νά τούς ἐπιτρέψει νά εἰσέλθουν στό κοπάδι τῶν χοίρων, πού ἔβοσκε ἐκεῖ κοντά.
Ὁ Χριστός ἐπέτρεψε νά γίνει, ὅπως ζήτησαν τά δαιμόνια, οἰκονομώντας τά πράγματα γιά τή σωτηρία τῶν ἀνθρώπων. Πρώτα, γιά τούς δύο δαιμονισμένους, πού πλέον θεραπεύθηκαν. Ἔπειτα, γιά ὅλη τήν χώρα τῶν Γεργεσηνῶν, πού ἐλευθερώθηκε ἀπό τά δαιμονικά πνεύματα καί ὁ δρόμος πρός αὐτήν κατέστη πλέον ἀσφαλής γιά τούς διαβάτες. Ἀπό τήν ἄλλη βέβαια, χάθηκαν τά ζῶα, τά ὁποία ἀπαγόρευε ὁ Μωσαϊκός νόμος νά ἐκτρέφουν, λυτρώνοντας ἔτσι τούς κατοίκους ἀπό μία ἀκόμη ἐφάμαρτη συνήθεια, νά ἐμπορεύωνται δηλαδή καί νά τρῶνε χοιρινό κρέας.
Στόν ἀντίποδα ὅμως αὐτῆς τῆς πολλαπλῆς εὐεργεσίας τοῦ Κυρίου, μᾶς ἐκπλήσσει ἀρνητικά ὁ τρόπος, μέ τόν ὁποῖο ἀντιμετωπίζουν τό θαῦμα οἱ κάτοικοι τῆς περιοχῆς. Ὅπως μᾶς περιγράφει μέ θλίψη ὁ ἱερός Εὐαγγελιστής, μόλις ἔγινε γνωστή ἡ θαυμαστή ἀπελευθέρωση τῶν δύο ἀνθρώπων ἀπό τά πονηρά πνεύματα, ὄχι μόνο δέν χάρηκε κανείς στήν πόλη γιά τήν θεραπεία τους, ἀλλά ζήτησαν ἀπό τόν Χριστό νά τούς κάνει «τή χάρη» καί νά φύγει καί ἀπό τή ζωή τους! Καί τοῦτο δέν τό ἔπραξαν μόνον οἱ ἰδιοκτῆτες τῶν χοίρων, κινούμενοι ἐνδεχομένως ἀπό τήν ἀπώλεια τῆς παράνομης περιουσίας τους, ἀλλά ὁλόκληρη ἡ πόλη!
Οἱ δυστυχεῖς ἐκείνοι Γεργεσηνοί δεν θέλησαν νά βγοῦν ἀπό τήν βόλεψή τους. Δεν τούς ἐνδιέφερε, οὔτε τό δράμα τῶν δαιμονιζομένων συμπολιτῶν τους, ἀλλά οὔτε καί ἡ ἐκδίωξη τῶν πονηρῶν πνευμάτων, πού εἶχε ὡς ἀποτέλεσμα τήν ἀπελευθέρωσή τους ἀπό αὐτά. Αὐτή ἡ διαπίστωση ἀντανακλᾶ τήν θρησκευτική τους ψυχρότητα, τήν ἀπουσία, δηλαδή, οὐσιαστικῆς σχέσης καί κοινωνίας μέ τόν Θεό. Φαίνεται πώς δέν πίστευαν, οὔτε στή σπουδαιότητα τοῦ ἀνθρώπου, ὡς δημιουργήματος τοῦ Θεοῦ, ἀλλά οὔτε καί στήν ἱερότητα τῆς ἀνθρώπινης ζωῆς, τήν ὁποία κανείς δέν ἔχει δικαίωμα νά βλάψει.
Κι ἐνῶ δέν ἐνοχλοῦντο ἀπό τήν πολυετῆ ἐμφανῆ παρουσία τῶν πονηρῶν πνευμάτων καί τά συναφῆ προβλήματα, ἐνοχλήθηκαν ὅμως ἀπό τήν παρουσία τοῦ Θεανθρώπου Κυρίου. Διότι εἶχαν μάθει νά ζοῦν προσκολλημένοι στά ὑλικά ἀγαθά καί νά ἐνδιαφέρωνται μονοδιάστατα γιά τό ἰδιωτικό οἰκονομικό τους συμφέρον. Συμβεβλημένοι μέ τίς ὑλικές ἀπολαύσεις, ἀρκοῦνταν στήν «ἡσυχία» τῆς μίζερης καί ἁμαρτωλῆς ζωῆς τους. Μιᾶς ζωῆς «ψυχρῆς» ἀπέναντι στούς καημούς καί τόν πόνο τῶν δαιμονισμένων ἀδελφῶν τους· μιᾶς ζωῆς «τυφλῆς» στὴν κατάφορη παραβίαση τοῦ θεϊκοῦ νόμου, ἀλλά συνάμα ἀδιάφορης για τό θέλημα τοῦ Θεοῦ.
Πόσο μᾶς πονάει μιά τέτοια διαπίστωση!
Ἰδίως ἄν σκεφθοῦμε, πόσο μοιάζουμε σέ αὐτούς τούς ταλαίπωρους ἀνθρώπους, καθώς καί στίς μέρες μας, πολλές φορές διακρίνουμε τά ἴδια χαρακτηριστικά γνωρίσματα στούς ἑαυτούς μας.
Καίτοι βαπτισμένοι Ὀρθόδοξοι Χριστιανοί καί φορεῖς τοῦ Ἁγίου Πνεύματος ὑπάρχοντας στή ζωή τῆς Ἐκκλησίας, ἐντούτοις συνήθως μᾶς ἀποσχολεῖ μονοδιάστατα ὁ ἑαυτός μας καί ἡ βόλεψή μας. Ἔχει χαθεῖ ἡ εὐγενής ἄμιλλα, ἡ ἀλληλεγγύη, ἡ εὐγένεια, τό ἀνδρεῖο φρόνημα, τό θάρρος, ἡ γενναιότητα, ἡ θυσιαστική ἀγάπη. Ἔχουν χαθεῖ ὅλα αὐτά τά ὁποῖα συγκροτοῦν τό ὀρθόδοξο ἦθος καί στή θέση τους ἔχει ἐγερθεῖ μόνο ἡ ὑλική-οἰκονομική εὐδαιμονία καί ἡ με κάθε τρόπο καί μέσο συντήρησή της.
Τό ἀποτέλεσμα αὐτῆς τῆς κατάντιας εἶναι ὅτι, ἄν δεν ἔχουμε ἀποβάλει τον Χριστό ἀπό τη ζωή μας, τότε στην καλύτερη περίπτωση, Τον ἔχουμε τοποθετήσει στό περιθώριο! Ἔλεγε ὁ παπά Τύχων ὁ Ρῶσος, ὁ πνευματικός τοῦ Ἁγίου Παϊσίου, θυμόμαστε τον Θεό μόνο στα δύσκολα, ὅπως θυμόμαστε τήν ὀμπρέλα, ὅταν βρέχει.
Εἶναι ἀλήθεια, ὅτι πέρα ἀπό τίς θεμιτές οἰκονομικές-ὑλικές ἀναζητήσεις, πού μπορεῖ ὁ καθένας νά ἐπιχειρεῖ στά πλαίσια τῆς βιοτικῆς του μέριμνας, ἔχουμε γίνει δυσκίνητοι στά θέματα τῆς πνευματικῆς μας ζωῆς, στά ὁποῖα εὐαρεστοῦμε τόν Θεό καί λαμβάνουμε τήν χάρη καί τό ἔλεός Του. Ἐλάχιστοι προσευχόμαστε σέ καθημερινή βάση. Ἐλάχιστοι ἐκκλησιαζόμαστε τακτικά κι ἀκόμη λιγότεροι κοινωνοῦμε τῶν ἀχράντων Μυστηρίων. Ἐλάχιστοι νηστεύουμε κι ἀκόμη λιγότεροι ἐξασκοῦμε τήν ἔμπρακτη ἀγάπη τῆς φιλάνθρωπης στήριξης τῶν ἐλαχίστων Ἀδελφῶν τοῦ Κυρίου.
Ὁ σύγχρονος Χριστιανός δυστυχῶς δεν μπαίνει στή διαδικασία, οὔτε νά μοιραστεῖ τά ἀγαθά του, οὔτε νά κακοπαθήσει λίγο, γιά τήν ἀγάπη τοῦ Χριστοῦ. Ἄν βρέχει, ἄν κάνει κρύο, ἄν ἔχει ζέστη δέν θά ἐκκλησιαστεῖ. Ἄν ταξιδεύει, ἄν φιλοξενεῖται ἤ ἄν ἔχει φιλοξενουμένους δεν θα νηστέψει. Μπορεῖ γιά ὧρες νά βρίσκεται μπροστά στην ὀθόνη τοῦ κινητοῦ τηλεφώνου ἤ τοῦ ἠλεκτρονικοῦ ὑπολογιστή, ἀλλά δέν θά τοῦ περισσέψουν πέντε λεπτά γιά νά εὐχαριστήσει τόν Χριστό, γιά τήν ἡμέρα, πού πέρασε καί νά Τόν παρακαλέσει γιά τήν νύχτα πού ἔρχεται. Ὥστε μπορεῖ νά μήν εἴμαστε κατειλημμένοι ἀπό πονηρά πνεύματα, ὅμως ἔχει καταφέρει ὁ πονηρός νά μᾶς ἐπηρεάζει πρός μια λανθασμένη διαχείριση τοῦ χρόνου καί τοῦ τρόπου τῆς ζωῆς μας, πού ὅμως μᾶς ὁδηγεῖ με μαθηματική ἀκρίβεια στήν ἀπώλεια.
Ἀγαπητοί μου Ἀδελφοί,
Ὁ Κύριος, λίγο μετά ἀπό τήν θεραπεία τῶν δύο ἐκείνων ἀνδρῶν, ὁμιλώντας γιά τήν ἀσκητική παρουσία τοῦ Τιμίου Προδρόμου, εἶπε με ἔμφαση: «Ἡ Βασιλεία τῶν Οὐρανῶν βιάζεται καί βιασταί ἁρπάζουσιν αὐτήν» (Ματθ. ια΄12). Τοῦτο σημαίνει, πώς ἄν θέλουμε νά προαχθοῦμε πνευματικά με σκοπό τη σωτηρία μας, πρέπει νά ἀσκήσουμε βία στον πνευματικό μας ἀγῶνα. Πρέπει νά πιέσουμε τον ἑαυτό μας νά ἀποκολληθεῖ ἀπό τό κοσμικό φρόνημα καί τήν πνευματική του ῥαστώνη καί νά προσκοληθεῖ στήν Ἐκκλησία τοῦ Χριστοῦ. Πρέπει νά ἀσκήσουμε βία καί νά πιέσουμε τον ἑαυτό μας, νά προσευχηθοῦμε, νά ἐκκλησιαστοῦμε, νά προετοιμαζόμαστε γιά νά κοινωνοῦμε τακτικά, νά νηστεύουμε καί νά ἐκκλησιαζόμαστε ἀνυπερθέτως, χωρίς νά ἐκκλίνουμε τήν καρδίαν μας εἰς λόγους πονηρίας, τοῦ προφασίζεσθαι προφάσεις ἐν ἁμαρτίαις, ὅπως λέει κι ὁ Δαβίδ.
Σέ λίγες ἡμέρες εἰσερχόμαστε στήν μικρή σαρακοστή τοῦ Δεκαπευνταυγούστου καί ἡ Ἐκκλησία μᾶς καλεῖ γιά 15 ἡμέρες νά προσευχηθοῦμε περισσότερο μέσα ἀπό τίς παρακλήσεις προς τήν Παναγία μας, νά νηστεύσουμε καλύτερα, νά ἐξομολογηθοῦμε καί νά κοινωνοῦμε τακτικότερα. Ἄς μην ἀρκεστοῦμε στις συνήθεις δικαιολογίες, γιά νά κρύψουμε τήν ἀμέλεια καί τήν χλιαρότητά μας. Ἄς νηστέψουμε με τήν καρδιά μας κι ἄς ἐκκλησιαζόμαστε με τήν ψυχή μας, γιά νά ἀπολαύσουμε τίς δωρεές τῆς χάρης τοῦ Θεοῦ καί τήν οὐράνια ἀνταπόδοση. Ἀμήν.
