ΚΕΝΤΡΟ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣΤΙΚΩΝ ΙΣΤΟΡΙΚΩΝ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΣΜΙΚΩΝ ΜΕΛΕΤΩΝ
Ιδρύθηκε το 2012, με απόφαση του Σεβασμιωτάτου Μητροπολίτου Σάμου Ικαρίας και Κορσεών κ. Ευσεβίου. Σκοπός και αποστολή του Κέντρου είναι κυρίως η οργάνωση της επιστημονικής μελέτης της εκκλησιαστικής παραδόσεως, των κειμηλίων, και της εν γένει ιστορικής πορείας και πολιτισμικής προσφοράς της Ορθοδόξου Εκκλησίας στα νησιά της κανονικής δικαιοδοσίας της Ιεράς Μητροπόλεως, δηλαδή στη Σάμο, στην Ικαρία και στους Φούρνους Κορσεών. Η μελέτη της πλούσιας λαϊκής θρησκευτικής και λατρευτικής παράδοσης των κατοίκων των τριών νησιών, των εκδηλώσεων και των ιστορικών συνισταμένων τους, ως επίσης και της ιστορικής διαδρομής τους. Επίσης, η μελέτη και προβολή της εν γένει προσφοράς της Ορθοδόξου Εκκλησίας στο Γένος και τον Ελληνισμό, στη διαχρονική της προοπτική. Στο πλαίσιο αυτό το Κέντρο διοργανώνει επιστημονικές διαλέξεις, ημερίδες και επιστημονικά συνέδρια, οργανώνει και υλοποιεί σχετικά ερευνητικά προγράμματα, σε συνεργασία και με άλλους ανάλογους επιστημονικούς και ερευνητικούς φορείς της Σάμου, της Ελλάδος και του εξωτερικού, και εκδίδει αυτοτελείς μελέτες, αλλά και περιοδική επιστημονική έκδοση, η οποία αποτελεί την επετηρίδα του.
Το «Κέντρον Εκκλησιαστικών Ιστορικών και Πολιτισμικών Μελετών» διοικείται από πενταμελές Διοικητικό Συμβούλιο, και διευθύνεται από επιστημονικό Διευθυντή, ο οποίος προγραμματίζει, συντονίζει και υλοποιεί τις δράσεις του Κέντρου. Στο «Κέντρον Εκκλησιαστικών Ιστορικών και Πολιτισμικών Μελετών» έχουν ενταχθεί, από την ίδρυσή του : Η Μητροπολιτική Βιβλιοθήκη της Ιεράς Μητροπόλεως Σάμου και Ικαρίας. Η συλλογή χειρογράφων κωδίκων της Ιεράς Μητροπόλεως Σάμου και Ικαρίας, οι οποίοι έχουν ήδη φωτογραφηθεί και καταλογογραφηθεί, με στόχο την φύλαξη, την έκθεση και την περαιτέρω επιστημονική μελέτη τους. Το Ιστορικό Αρχείο της Ιεράς Μητροπόλεως Σάμου και Ικαρίας. Φάκελοι του νεωτέρου αρχείου της Ιεράς Μητροπόλεως Σάμου και Ικαρίας. Οι καταγραφές κειμηλίων, εικόνων, ιερών σκευών, παλαιτύπων βιβλίων και παντός είδους εκκλησιαστικών αρχείων που έχουν ήδη πραγματοποιηθεί στην Ιερά Μητρόπολη Σάμου και Ικαρίας.
Επίσης, το Κέντρο αποσκοπεί στην περισυλλογή, συγκέντρωση, διάσωση, φύλαξη και επιστημονική μελέτη και άλλων παρομοίων ιστορικών εκκλησιαστικών τεκμηρίων, τόσο από μονές και ναούς, όσο και από ιδιωτικές συλλογές της Σάμου, της Ικαρίας και των Φούρνων, με στόχο την πληρέστερη επιστημονικής μελέτη της εκκλησιαστικής παρουσίας, της ιστορικής και της πολιτισμικής παράδοσης των κατοίκων τους. Στο πλαίσιο αυτό, στο Κέντρο θα μπορούν να προσφέρονται έγγραφα, χειρόγραφοι κώδικες και εν γένει αρχειακό και ιστορικό υλικό, από Νομικά Πρόσωπα, Εκκλησιαστικά Νομικά Πρόσωπα και Ιδιώτες προς φύλαξη, με σκοπό τη μελέτη, την έκθεση και την εν γένει επιστημονική αξιοποίησή τους. Στις περιπτώσεις αυτές η κυριότητα θα μένει στον δωρητή, ενώ τα δικαιώματα δημοσίευσης, μελέτης και προβολής παραχωρούνται στο Κέντρο.