Ἀγαπητοί μου,
Ἑορτή τῆς Παιδείας σήμερα. Ἑορτάζουν οἱ τρεῖς Προστάτες της. Εἶναι οἱ τρεῖς Μεγάλοι Ἱεράρχες. Οἱ τρεῖς ἀξιόλογοι Δάσκαλοι. Οἱ τρεῖς ἀναμορφωτές τοῦ κοινωνικοῦ συστήματος. Οἱ τρεῖς καινοτόμοι τῆς Παδείας. Οἱ τρεῖς στυλοβάτες τῆς ἑλληνικῆς γραμματείας. Ὁ Μέγας Βασίλειος, ὁ Γρηγόριος ὁ Θεολόγος καί ὁ Ἰωάννης ὁ Χρυσόστομος.
Σεβαστοί Πατέρες καί ἀγαπητοί μου Ἀδελφοί,
Ἡ μεγάλη δεσποτική ἑορτή τῶν Θεοφανείων, πού σήμερα ἡ Ἐκκλησία μας ἑορτάζει εἶναι γιά ὅλους τούς Ὀρθοδόξους Χριστιανούς αἰτία μεγάλης χαρᾶς καί πανηγύρεως.
Στόν Ἰορδάνη ἔχουμε τήν πρώτη φανέρωση τῆς Ἁγίας Τριάδος, ὅπως ψάλλουμε καί σέ πολλούς ὕμνους τῆς ἑορτῆς.
Σεβαστοί Πατέρες καί ἀγαπητοί μου Ἀδελφοί,
Ἡ θεία χάρη καί τό ἄπειρον ἔλεος τοῦ Θεοῦ μᾶς ἔφερε καί πάλι στήν ἀνατολή ἑνός νέου ἔτους. Ἡ ἄπειρη ἀγαθότητά Του χαρίζει σ' ὅλους μία ἀκόμη εὐκαιρία νά ζήσουμε σύμφωνα μέ τό ἅγιο θέλημά Του καί νά καταστήσουμε τήν πορεία μας οἰκειότερη πρός Αὐτόν, μέ σκοπό τή σωτηρία μας.
Ἀγαπητοί μου Ἀδελφοί,
«Ὁ Λόγος σάρξ ἐγένετο καί ἐσκήνωσεν ἐν ἡμῖν.» (Ἰωάν. α΄, 14).
Ἡ Ἐνανθρώπηση τοῦ μονογενοῦς Υἱοῦ καί Λόγου τοῦ Θεοῦ ἀποτελεῖ ἔκφραση τῆς ἀπύθμενης καί ὑπερτέλειας ἀγάπης τοῦ Τριαδικοῦ Θεοῦ πρός τόν ἄνθρωπο.
Κυριακή μετά τά Φῶτα - 08 Ἰανουαρίου 2023 - (Ματθ. δ΄ 12-17)
Ἀγαπητοί μου Ἀδελφοί,
Ἡ σημερινή Κυριακή εἶναι στόν ἀπόηχο τῆς μεγάλης ἑορτῆς τῶν Θεοφανείων ἤ Φώτων. Ἡ ἑορτή αὐτή ὀνομάζεται Θεοφάνεια, διότι ἔχουμε φανέρωση τοῦ Ἁγίου Τριαδικοῦ Θεοῦ καί Φῶτα, διότι φωτίσθηκε ὁ κόσμος μέ τό βάπτισμα τοῦ Κυρίου.
Καί ἀφοῦ εἴμαστε χρονικά μετά τό Βάπτισμα τοῦ Κυρίου εἶναι εὐκαιρία σήμερα νά ὁμιλήσουμε σχετικά μέ τά ὅσα ἔγιναν ἀμέσως μετά, σύμφωνα καί μέ τό χθεσινό εὐαγγελικό ἀνάγνωσμα πρός τιμήν τοῦ τιμίου ἐνδόξου Προφήτου Προδρόμου καί Βαπτιστοῦ Ἰωάννου, τά ὁποῖα εἶναι ἐξόχως σημαντικά.
Ὁ Εὐαγγελιστής Ἰωάννης λοιπόν, ἐνῶ δέν ἀναφέρεται στό βάπτισμα τοῦ Κυρίου, ἐντούτοις μᾶς δίνει κάποιες πληροφορίες, τίς ὁποῖες ἄκουσε ὁ Ἴδιος προσωπικά, ἀπό τό εὐλογημένο στόμα τοῦ Τιμίου Προδρόμου στήν ἔρημο.
Στό πρῶτο κεφάλαιο τοῦ Εὐαγγελίου του, ἀφοῦ ἀναφερθεῖ στήν προσωπικότητα τοῦ Τιμίου Προδρόμου, ἀκολούθως στούς στίχους 29-41 περιγράφει τόν τρόπο μέ τόν ὁποῖο ἀκολούθησαν τόν Κύριο. Γράφει λοιπόν, πώς μετά τό βάπτισμα τοῦ Χριστοῦ, ὁ Ἰωάννης ὁ Πρόδρομος εἶδε τόν Χριστό νά ἔρχεται πάλι πρός αὐτόν καί ἀναφώνησε: «Αὐτός εἶναι ὁ ἀμνός τοῦ Θεοῦ, πού σηκώνει ἐπάνω του ὅλη τήν ἁμαρτία τοῦ κόσμου»(Ἰωάν. α΄29) Τό ἴδιο ἀκριβῶς συνέβη καί τήν ἑπομένη ἡμέρα, ὅπου πάλι ὅταν ὁ Χριστός πέρασε κοντά ἀπό τόν Ἰωάννη, ἐκεῖνος Τόν ὑπέδειξε μέ τό χέρι του καί πάλι εἶπε: «αὐτός εἶναι ὁ ἀμνός τοῦ Θεοῦ» (Ἰωάν. α΄36). Αὐτή ἡ διπλή ἀναφορά ἀπετέλεσε καί τήν ἀφορμή, ὥστε ὁ Ἰωάννης μαζί μέ τόν Ἀνδρέα, πού ἦταν μαθητές τοῦ Τιμίου Προδρόμου, νά ἀκολουθήσουν πλέον τόν Χριστό.
Ἴσως ὅμως διερωτηθεῖ κάποιος: Γιατί ὁ Τίμιος Πρόδρομος ἀποκάλεσε τόν Χριστό, ὡς Ἀμνό τοῦ Θεοῦ;
Ἐδῶ πρέπει νά ἐπισημάνουμε, ὅτι ὁ Τίμιος Πρόδρομος κατακλείει τήν σειρά τῶν Προφητῶν. Συγκεφαλαιώνει τήν προφητική τους διδασκαλία καί ἀποτελεῖ τόν τελευταῖο προφήτη, ὅπως καί ὁ Κύριός μας εἶπε: «Ὅλοι οἱ Προφῆτες καί ὁ νόμος ὡς τόν Ἰωάννη προφήτευσαν» (Ματθ. ια΄13).
Ὁ Τίμιος Πρόδρομος λοιπόν ὀνομάζει τόν Χριστό «Ἀμνό τοῦ Θεοῦ», ἐπειδή ἔτσι Τόν ὀνομάζει ὁ Προφήτης Ἠσαΐας, ὅταν ἀναφέρεται στή σταυρική Του θυσία, τήν ὁποία ὑπέστη ἀδιαμαρτύρητα καί μέ τή θέλησή του γιά τή σωτηρία τοῦ κόσμου.
Στό κεφ. 53 τοῦ βιβλίου τοῦ Ἠσαΐα καί στόν στίχο 7, λέει χαρακτηριστικά: «ὡς πρόβατον ὁδηγήθηκε στή σφαγή καί ὡς ἀμνός ἔναντι ἐκείνου, που τόν θυσιάζει ἄφωνος, ἔτσι ἀκριβῶς χωρίς νά ἀνοίγει τό στόμα του», χωρίς δηλαδή νά διαμαρτύρεται. Καταλαβαίνουμε λοιπόν πώς ὁ Τίμιος Πρόδρομος σέ αὐτό τό σημεῖο κάνει τήν σύνδεση τῆς προφητείας τοῦ Ἠσαΐα μέ τήν παρουσία τοῦ προφητευόμενου Χριστοῦ. Μάλιστα δέν ἐπαληθεύει ἁπλά τήν προφητεία, πού εἰπώθηκε 800 χρόνια πρίν, ἀλλά κι ἐκεῖνος μέ τή σειρά του προφητεύει, τί ἔμελλε νά συμβεῖ τρία χρόνια μετά, μέ τή σταύρωση τοῦ Χριστοῦ. Διότι ὁ Χριστός, ὄντας ὁ μόνος ἀναμάρτητος, πῆρε ἐπάνω του τήν ἁμαρτία τοῦ κόσμου καί τήν κάρφωσε στόν Σταυρό. Ἐξουδετέρωσε μέ τή σταύρωσή Του τή δύναμη τοῦ διαβόλου καί τήν δυναμική τῆς ἁμαρτίας, δίνοντας στόν κάθε ἄνθρωπο τή δυνατότητα τῆς σωτηρίας του, ἐπί τῇ βάσει πάντοτε τῆς ἐλεύθερης ἐπιλογῆς του, ἄν θέλει δηλαδή νά σωθεῖ.
Ἡ ὀνομασία «Ἀμνός» γιά τόν Χριστό ἀπηχεῖ ἤδη ἀπό τό πρῶτο πάσχα πού γιόρτασαν οἱ Ἑβραῖοι φεύγοντας ἀπό τήν Αἴγυπτο γιά τήν γῆ τῆς Ἐπαγγελίας. Ὅλη ἡ διήγηση στό κεφάλαιο 12 τοῦ βιβλίου τῆς Ἐξόδου στήν Παλαιά Διαθήκη, εἶναι μιά συμβολική ἀναφορά στήν θυσία τοῦ Χριστοῦ γιά τή σωτηρία μας. Ἡ θυσία τοῦ ἀμνοῦ ἀπό τούς Ἑβραίους γιά τόν ἑορτασμό τοῦ Πάσχα, πού σημαίνει τήν διάβαση, τό πέρασμα ἀπό τήν δουλεία τῆς Αἰγύπτου στή ἐλευθερία τῆς γῆς τῆς Ἐπαγγελίας, ἀποτελεῖ τήν προτύπωση τῆς θυσίας τοῦ Χριστοῦ, πού μᾶς ἐλευθέρωσε ἀπό τή δουλεία τοῦ διαβόλου.
Γιά τόν λόγο αὐτό καί στό δικό μας Πάσχα ἑορτάζουμε τήν Ἀνάσταση τοῦ Χριστοῦ, μέ τήν ὁποία μᾶς διεβίβασε ἀπό τήν δουλεία τοῦ διαβόλου καί τῆς ἁμαρτίας στήν ἐλεύθερη ἐν Χριστῷ ζωή. Ἡ Ἀνάσταση ὅμως ἔρχεται μετά τήν σταύρωσή Του, κατά τήν ὁποία ἐνθυμούμαστε, τήν θυσία Του ὡς Ἀμνοῦ, γιά τήν σωτηρία μας. Ἐξ αὐτοῦ συνηθίζουμε στό πασχαλινό τραπέζι νά ἔχουμε, ὡς κύριο ἔδεσμα, συνήθως τό ἀρνί.
Τήν ὀνομασία «Ἀμνός» ὅμως τήν ἐπαλήθευσε καί ὁ Ἴδιος ὁ Κύριος, ἄμεσα καί ἔμμεσα. Ἐμμεσα διότι δύο φορές ἔδωσε τή δυνατότητα στόν Τίμιο Πρόδρομο νά τόν ἀποκαλέσει ἐνώπιον τῶν ἀνθρώπων Ἀμνό τοῦ Θεοῦ, χωρίς νά τό ἀλλάξει. Ἄμεσα διότι στό κεφ. 5 τῆς Ἀποκάλυψης τοῦ Ἰωάννου, ὁ Ἴδιος ἐμφανίζεται ὡς ἐσφαγμένον Ἀρνίον, δηλαδή ὡς ἀρνί, πού ἐνῶ εἶναι σφαγμένο καί τρέχουν τά αἵματα ἀπό τόν λαιμό του, ἐντούτοις αὐτό ὄχι μόνο ζεῖ, ἀλλά καί θριαμβεύει. Ἀκριβῶς ἔτσι καί ὁ Χριστός, ἐνῶ σφαγιάστηκε πάνω στόν Σταυρό, ἀνέστη ἐκ νεκρῶν, ζεῖ ὡς ὁ ἀρχηγός τῆς Ζωῆς, θριάμβευσε καί θριαμβεύει, διατηρώντας ἐμφανῆ τά σύμβολά τοῦ πάθους Του, φανερές δηλαδή τίς πληγές Του, τήν λογχευμένη πλευρά Του καί τίς τρῦπες ἀπό τά καρφιά στά ἄχραντα χέρια καί τά πόδια Του.
Ἡ Ἐκκλησία μας στάθηκε μέ μεγάλη εὐλάβεια σέ αὐτήν τήν ὀνομασία Ἀμνός καί τοῦτο φαίνεται σέ τρεῖς περιπτώσεις.
Πρῶτον ἀρκεῖ νά σκεφθοῦμε, πώς ἡ Ὀρθόδοξη Ἐκκλησία μας ὡς Ἀμνό ὀνομάζει τό τετράγωνο τμῆμα τοῦ ἄρτου, πού τοποθετεῖται πάνω στό ἅγιο Δισκάριο γιά νά μεταβληθεῖ στή διάρκεια τῆς θείας Λειτουργίας σέ σῶμα Χριστοῦ. Μάλιστα δέ, ὅταν ὁ Ἱερέας στή διάρκεια τῆς ἁγίας Προσκομιδῆς ἐξάγει ἀπό τό πρόσφορο αὐτό τό τετράγωνο τμῆμα, πού ἔχει τήν ἐπιγραφή ΙΣ ΧΣ ΝΙ ΚΑ, λέει ἀκριβῶς τά ἴδια λόγια τοῦ Προφήτη Ἠσαΐα, ὅπως τά προαναφέραμε καί ὀνομάζει τόν ἄρτο Ἀμνό, ὅπως ὁ Τίμιος Πρόδρομος ἀπεκάλεσε τόν Χριστό.
Ἀκολούθως στήν Δοξολογία πού ψάλλεται στό τέλος τοῦ Ὄρθρου καί πρίν ξεκινήσει ἡ θεία Λειτουργία, ἐκεῖ ψάλλουμε: «Κύριε ὁ Θεός, ὁ Ἀμνός τοῦ Θεοῦ, Ὁ Υἱός τοῦ Πατρός, ὁ αἵρων τήν ἁμαρτίαν τοῦ κόσμο, ἐλέησον ἡμᾶς ὁ αἵρων τάς ἁμαρτίας τοῦ κόσμου»
Καί τέλος στό εἰκονοστάσιο τῶν ἱερῶν Ναῶν μας, τό τέμπλο, ὅπως τό ἀποκαλοῦμε, πάντοτε δίπλα στήν δεσποτική εἰκόνα τοῦ Χριστοῦ, ὑπάρχει ἡ εἰκόνα τοῦ Τιμίου Προδρόμου, ἐπειδή ἐκεῖνος κατά τό ἐγκώμιο τοῦ Κυρίου εἶναι ὁ μεγαλύτερος καί σπουδαιότερος ἄνδρας πού γεννήθηκε ποτέ ἀπό γυναῖκα, ἀλλά καί γιά νά μᾶς δείχνει πάντοτε τόν Κύριο Ἰησοῦ Χριστό, τόν Ἀμνό τοῦ Θεοῦ, πού σήκωσε πάνω Του τίς ἁμαρτίες μας, τίς κάρφωσε στόν σταυρό καί μᾶς ἐλευθέρωσε ἀπό τόν διάβολο.
Ἀγαπητοί μου Ἀδελφοί,
Στό σημερινό εὐαγγελικό ἀνάγνωσμα ὁ Προφήτης Ἠσαϊας διακηρύσσει ἐπίσης τόν Χριστό, ὡς τό μέγα Φῶς, τό Ὁποῖο φώτισε τήν μέχρι τότε σκοτεινή ζωή τῶν ἀνθρώπων. Θά εἴμαστε ἀναπολόγητοι, ἄν ἀδιαφορήσουμε γιά τήν θυσία τοῦ Θεανθρώπου Κυρίου μας καί τήν δωρεά τοῦ φωτισμοῦ πρός ὅλους ἀνεξαιρέτως μέ σκοπό τή σωτηρία μας!
Ἄς φροντίσουμε κατά τό νέο ἔτος νά ἀνασυγκροτήσουμε τήν πνευματική μας ζωή καί νά νά ἀναβαθμίσουμε τούς θεοφιλεῖς ἀγῶνες μας, μέ εὐγνωμοσύνη γιά ὅλα ὅσα ὁ Κύριος ἀπό τήν πολλή Του ἀγάπη, καταδέχθηκε νά κάνει γιά χάρη μας! Ἀμήν.
Σήμερα: