ΕΒΔΟΜΑΔΙΑΙΟΝ ΚΗΡΥΓΜΑ Κυριακή 10 Ἰανουαρίου 2021 † Μετά τά Φῶτα
Ἀγαπητοί μου Ἀδελφοί,
Ὁ Εὐαγγελιστής Ματθαῖος μᾶς μεταφέρει σήμερα στήν χρονική περίοδο μετά τό Βάπτισμα τοῦ Κυρίου μας στόν Ἰορδάνη καί περιγράφει τήν ἀρχή τοῦ θεϊκοῦ Του ἔργου γιά τή σωτηρία μας.
Λίγο μετά τήν νίκη Του ἐπί τοῦ διαβόλου, ὁ ὁποῖος τόν ὑπέβαλε μέσα στήν ἔρημο σέ τρεῖς πειρασμούς, ὁ Κύριός μας Ἰησοῦς Χριστός ξεκινᾶ τήν εὐεργετική Του δράση χρησιμοποιώντας τούς λόγους τοῦ Τιμίου Προδρόμου: «Μετανοεῖτε, ἤγγικεν γάρ ἡ Βασιλεία τῶν Οὐρανῶν». Μέ τόν τρόπο αὐτό δικαιώνει πλήρως τόν Τίμιο Πρόδρομο καί τό κήρυγμα τῆς μετανοίας ἐκείνου.
Ἡ Μετάνοια ἀποτελεῖ τήν διήκουσα ἔννοια στό κήρυγμα τῶν Προφητῶν τῆς Παλαιᾶς Διαθήκης, τούς ὁποίους κατακλείει ἡ παρουσία τοῦ Τιμίου Προδρόμου. Τό προφητικό κήρυγμα ἀπευθυνόταν πρός ὅλους ἀδιακρίτως, Βασιλεῖς, Ἱερατεῖο καί Λαό, καί σκοπό εἶχε νά τούς ἐλέγξει γιά τήν ἁμαρτία τους, νά ἐπισημάνει τούς κινδύνους ἐξ αὐτῆς, νά προειδοποιήσει γιά τήν μακράν τῆς χάριτος καί τοῦ θελήματος τοῦ Θεοῦ ἐσφαλμένη πορεία τους καί πάντοτε νά ἀνοίξει τήν προοπτική τῆς ἐλπίδος στό μέλλον, ὡς προσδοκία τῆς ἐλεύσεως τοῦ Μεσσία.
Ὁ Κύριος λοιπόν ξεκινώντας τό ἔργο Του λαμβάνει τήν μέχρι τότε προτροπή γιά μετάνοια καί τήν κάνει ἐντολή. Ἡ ἐντολή τῆς μετανοίας ἀποτελεῖ τήν βέβαιη καί μόνη ἐγγυημένη ὁδό τῆς σωτηρίας μας
Ἡ μετάνοια εἶναι ὁ τρόπος γιά νά ἀνακαινίζει ὁ Χριστιανός τήν ψυχή του καί νά τήν καθαρίζει ἀπό τίς ἁμαρτίες, πού διαπράχθηκαν μετά τό βάπτισμα γι’ αὐτό προσφυῶς ὀνομάζεται καί δεύτερο βάπτισμα. Τοῦτο σημαίνει, πώς ἡ μετάνοια διαφυλλάσσει τόν ἄνθρωπο ἐλεύθερο ἀπό τήν δουλεία τῆς ἁμαρτίας καί τοῦ διαβόλου, ἐνῶ παράλληλα φροντίζει νά διατηρεῖται ἡ ἐλευθερία του. Γι’ αὐτό καί ἡ μετάνοια ἀφορᾶ σέ ὅλους τούς ἀνθρώπους, ἀνεξαρτήτως ἀξιωμάτων ἤ θέσεων, ἐκκλησιαστικῶν ἤ κοινωνικῶν.
Τό μυστήριο τῆς μετανοίας, ὅπως καί τά ἄλλα μυστήρια διενεργεῖται ἀπό τόν ἴδιο τόν Χριστό, διά τῆς Ἱερωσύνης, πού Ἐκεῖνος διά τῆς χειροτονίας ἐμπιστεύεται στούς Ἱερεῖς. Ἀπο κοινοῦ οἱ Πατέρες θεωροῦν, ὅτι ἡ ἀπελευθέρωση τῶν ψυχῶν ἀπό τό δεσμωτήριο τοῦ διαβόλου διά τῶν μυστηρίων εἶναι τό κύριο ἔργο τοῦ Ἱερέως. Ὁ ἅγιος Γρηγόριος ὁ Θεολόγος λέει χαρακτηριστικά: «ἡ Ἱερωσύνη κατέχει την ἀπελευθερωτική καί ἱαματική δύναμη, ὥστε νά χαρίσει φτερά στήν ψυχή, νά τήν ἀρπάξει ἀπό τόν κόσμο καί νά τήν δώσει τόν Θεό καί νά φροντίσει νά τηρηθεῖ ἀλώβητη ἡ κατ’ εἰκόνα Θεοῦ δημιουργία, κι ἄν κινδυνεύει νά τήν χειραγωγήσει, κι ἄν χάνεται νά τήν περισώσει καί πάντως νά τοποθετήσει μέσα στόν οἶκο της ἀνθρώπινης καρδιᾶς τόν Χριστό μέ τήν χάρη τοῦ Ἁγίου Πνεύματος.» (Ἀπολογητικός, PG 35.432.23)
Ἡ ἐνώπιος ἐνωπίῳ συνάντησις ἐξομολόγου καί ἐξομολογουμένου ἀποτελεῖ τόν ἐνδεδειγμένο τρόπο τελέσεως τοῦ μυστηρίου, ὥστε νά λαμβάνει χώραν τόσο ἡ ἐξαγόρευση τῶν ἁμαρτιῶν μέ ταπείνωση, ὅσο καί ἡ ἄφεση τῶν ἁμαρτιῶν μέ τήν θεία Χάρη, πού παρέχει στήν ψυχή ἡ Ἱερωσύνη καί τοῦτο φαίνεται κατά τήν στιγμή, πού ὁ Ἱερέας ἐπιθέτει τά χέρια του στό κεφάλι τοῦ ἐξομολογηθέντος καί διαβάζει τήν συγχωρητική εὐχή.
Ἡ μετάνοια ὅμως γιά νά καρποφορήσει καί νά ὁδηγήσει στή σωτηρία χρειάζεται τήν ἀπαραίτητη συντροφιά τῆς ἐλεημοσύνης, τῆς νηστείας, τῆς ἀδιάλειπτης προσευχῆς καί γενικῶς τῆς προσπαθείας νά ζεῖ ὁ Χριστιανός σύμφωνα μέ τό θέλημα τοῦ Θεοῦ, προσπαθώντας νά μήν ἐπιστρέψει στά ἴδια ἁμαρτήματα.
Ὁ πιστός Χριστιανός ὅμως δέν πρέπει νά στηρίζεται στόν ἑαυτό του, οὔτε νά ἀναβάλλει τήν μετάνοιά του, οὔτε νά περιμένει νά ἀρρωστήσει ἤ νά γηράσει γιά νά ἐξομολογηθεῖ. Ὅπως δέν πρέπει ποτέ νά ἀπελπίζεται γιά τίς ἁμαρτίες του, γιατί τό ἔλεος τοῦ Θεοῦ εἶναι ἀπέραντο καί ξεπλένει τήν ψυχή ἀπό κάθε ἁμαρτία, πού ὅσο μεγάλη κι ἄν εἶναι, πάντως εἶναι μικρότερη τοῦ ἐλέους τοῦ Θεοῦ καί ἄρα χάνεται μέσα σ’αὐτό. Γι’ αὐτό, ὅσο ζοῦμε πάνω στή γῆ, πάντοτε ὑπάρχει ἡ δυνατότητα τῆς μετανοίας. Εἶναι κι ἐδῶ χαρακτηριστικός ὁ λόγος τοῦ Ἁγίου Ἰωάννου τοῦ Χρσυσοστόμου, πού λέει: «Φέρε στό νοῦ σου τήν σπίθα τῆς φωτιᾶς, καθώς πέφτει στό πέλαγος. Μήπως μπορεῖ νά συνεχίσει νά καίει ἤ νά φανεῖ κάπου; ὅπως ἀκριβῶς λοιπόν συμβαίνει μέ τήν σπίθα, πού πέφτει στό πέλαγος καί ἐξαφανίζεται, ἀκριβῶς τό ἴδιο συμβαίνει καί μέ τήν ἁμαρτία τοῦ ἀνθρώπου, ὅταν συναντᾶ τό πέλαγος τῆς φιλανθρωπίας τοῦ Θεοῦ. Ἤ μάλλον δέν συμβαίνει ἀκριβῶς τό ἴδιο, ἀλλά κάτι πολύ ἀνώτερο. Διότι καί τό πέλαγος ὅσο μεγάλο κι ἄν εἶναι ἔχει μέτρο καί ὅρια. Ἡ φιλανθρωπία ὅμως τοῦ Θεοῦ εἶναι ἀπεριόριστη.» (Ὁμιλία περί μετανοίας, PG 49.337.40)
Ἡ Ὀρθόδοξη Ἐκκλησία μας πέρα ἀπό τούς λόγους καί τίς συμβουλές χειραγωγεῖ τίς ψυχές στήν μετάνοια μέσα ἀπό τήν λατρευτική της ζωή. Ἔτσι μεταλαμπαδεύει τήν θεοειδῆ ἐμπειρία Της στούς πιστούς ἐκείνους, πού μέ ἀγάθή προαίρεση ἐπιζητοῦν τήν σωτηρία τους. Καί μόνο τό «Κύριε ἐλέησον» νά σκεφθεῖ κανείς, πού συνεχῶς ἐπαναλαμβάνεται σέ κάθε Ἀκολουθία, ἀρκεῖ γιά νά ἐννοήσει τήν παιδαγωγία τῆς Ἐκκλησίας πρός μετάνοια τῶν πιστῶν.
Ἀγαπητοί μου Ἀδελφοί,
Ἡ μετάνοια εἶναι ὁ μόνος δρόμος γιά νά ζεῖ ὁ Χριστιανός τήν ἐμπειρία τοῦ Χριστοῦ στή ζωή του. Ὁ τρόπος νά ζητεῖ τήν ἀπαραίτητη βοήθειά του γιά νά ἀποτινάσσει τόν ζυγό τῆς ἁμαρτίας. Ἡ εὐκαιρία νά παραμένει στόν Παράδεισο, ὅπου μᾶς ἔβαλε καί πάλι ὁ Κύριος Ἰησοῦς Χριστός μέ τήν σταυρική θυσία καί τήν Ἀνάστασή του, ὅπως ἔκανε μέ τόν εὐγνώμονα Ληστή.
Τοῦτος ὁ Παράδεισος εἶναι ἡ ζωή τῆς Ἐκκλησίας. Ἐκεῖ ὅπου βιώνουμε τήν παρουσία τοῦ Κυρίου μας, ὡς Σωτῆρος καί Λυτρωτοῦ. Αὐτήν τήν ἐμπειρία ἔχουν οἱ Ἅγιοι κάθε ἐποχῆς καί ὑπομένουν στερήσεις, κακουχίες, ταλαιπωρίες, διωγμούς, βάσανα καί μαρτύρια προκειμένου νά κερδίσουν τόν Χριστό καί νά μείνουν πάντα μαζί Του. Αὐτή εἶναι καί ἡ ἀπάντηση πρός ὅλους ἐκείνους πού διερωτῶνται καί ἀπορροῦν γιά τόν πόθο καί τόν ἐνθουσιασμό τῶν Ὀρθοδόξων Χριστιανῶν νά μετάσχουν στήν λατρευτική ζωή τῆς Ἐκκλησίας, παρόλα τά ἐμπόδια. Ἡ ζωή τῆς Ἐκκλησίας εἶναι ὁ ἐπί γῆς Παράδεισος. Ἔχει στό μέσον του τόν Τίμιο Σταυρό, ἀπό τούς καρπούς τοῦ ὁποίου τρέφονται οἱ πιστοί «εἰς ἄφεσιν ἁμαρτιῶν καί εἰς ζωήν τήν αἰώνιον». Ἐσχάτως δέ καί εἰς ὁμολογίαν πίστεως.
Ἡ ἔμπρακτη μετάνοια διατηρεῖ αὐτήν τήν ἐμπειρία ἐφ’ ὅρου ζωῆς, γιά νά δοξάζεται ὁ Θεός καί νά σώζεται ὁ ἄνθρωπος. Ἀμήν.
