Κυριακή 2 Νοεμβρίου 2025- Ε΄ Λουκᾶ (Λουκ. ις΄ 19-31)
«Ἡ δίκαιη ἀνταπόδοση τοῦ Κυρίου»
Ἀγαπητοί μου Ἀδελφοί,
Ἀκούσαμε στό σημερινό εὐαγγελικό Ἀνάγνωσμα, τή γνωστή σέ ὅλους μας παραβολή τοῦ πλουσίου και τοῦ πτωχοῦ Λαζάρου. Οἱ συνοπτικοί Εὐαγγελιστές, δηλαδή ὁ Ματθαῖος, ὁ Λουκᾶς καί ὁ Μάρκος ἀφιερώνουν μεγάλο μέρος ἀπό τά Εὐαγγέλιά τους στίς παραβολές τοῦ Χριστοῦ, τίς ὁποῖες ἔλεγε στόν λαό, ὥστε νά τούς εἰσαγάγει σταδιακά στα ὑψηλά νοήματα τῆς Βασιλείας τῶν Οὐρανῶν, παίρνοντας παραδείγματα ἀπό τήν ἁπλή καθημερινότητα. Τόσο ὁ πλούσιος, ὅσο καί ὁ πτωχός Λάζαρος, ὑπῆρξαν πραγματικά και θα μποροῦσαν να εἶναι πρόσωπα τῆς διπλανῆς μας πόρτας, ὅπως λέμε χαρακτηριστικά. Και ὄντως οἱ χαρακτήρες τους σέ κάθε ἐποχή καί συνθήκη ἀναβιώνουν και ζοῦν ἀνάμεσά μας.
Ὁ πλούσιος ἀντιπροσωπεύει ἐκεῖνον πού ἐκτρέπεται ἀπό τήν σωστή διαχείριση τῶν ἀγαθῶν πού τοῦ ἔδωσε ὁ Θεός και ὄχι μόνο αὐτό. Ἔχοντας ὑψώσει τον πλοῦτο σαν εἴδωλο στή θέση τοῦ ἀληθιν τοῦ Θεοῦ, ἀδιαφορεῖ γιά τούς ἄλλους. Γύρω ἀπό τον πλοῦτο ἐκινεῖτο ὅλη του ἡ ζωή, οἱ συναναστροφές του και για τό λόγο αὐτό ὅταν ἔβλεπε τόν πτωχό Λαζαρο σέ ἔσχατη ἔνδεια ἔδειχνε ἐντελῶς ἀπρόθυμος νά βοηθήσει. Γιατί ἁπλούστατα τό μόνο πού τον ἐνδιέφερε ἦταν ἡ διατήρηση και ἀπρόσκοπτη συνέχεια τῆς τρυφηλῆς του ζωῆς.
Ὁ Λάζαρος ἀπό την ἄλλη ἀντιπροσωπεύει ἐκεῖνον πού παρόλο πού εἶναι σέ ἔνδεια, στέκεται ὅμως ἀπόλυτα ἀξιοπρεπής. Δεν ἁπλώνει τό χέρι του νά ζητήσει, καί κυρίως δεν κατηγορεῖ οὔτε τόν Θεό για τήν κατάστασή του, οὔτε τούς ἄλλους πού ἔχουν πλοῦτο καί περίσσευμα στή ζωή τους. Ἄς θυμηθοῦμε λίγο τόν μακάριο Ἰώβ ἀπό το ὁμώνυμο βιβλίο τῆς Παλαιᾶς Διαθήκης, ὅταν ἡ σύζυγός του βλέποντας ὅλα τά δεινά τά ὁποία τον εἶχαν βρεῖ, τόν παρότρυνε να πεῖ κάτι ἐναντίον τοῦ Θεοῦ, και ἐκεῖνος τῆς ἀπήντησε: «γιατί μίλησες κατ΄ αὐτόν τόν τρόπο, ὅπως μιλάει μια ἀπερίσκεπτη και ἀνόητη γυναίκα; Ἐάν τά ἀγαθά εὐχαρίστως τά δεχτήκαμε ἀπό τά χέρια τοῦ Κυρίου, τίς θλίψεις καί τίς συμφορές δεν θά τίς ὑπομείνουμε;» (βλ. Ιωβ Β΄ 10). Και ὄχι μόνο δεν εἶπε τίποτα ἐναντίον τοῦ Θεοῦ καθ΄ ὅλη τή διάρκεια τῆς δοκιμασίας του, ἀλλά τή στιγμή μάλιστα πού πληροφορήθηκε ὅτι ξεκληρίστηκε ἡ οικογένειά του, ἀφού πρώτα ἔκοψε τά μαλλιά του ὡς δείγμα πένθους ἔπειτα ἀναφώνησε: «ὁ Κύριος ἔδωκεν, ὁ Κύριος ἀφείλετο. ὡς τῷ Κυρίῳ ἔδοξεν οὕτω και ἐγένετο. Εἴη το ὄνομα Κυρίου εὐλογημένον ἀπό τοῦ νῦν και ἕως τοῦ αἰῶνος.» (Ιωβ α΄ 21), το τελευταῖο τμήμα ἀπό το ὁποῖο ψάλλεται μάλιστα μέχρι σήμερα σέ κάθε Θεία Λειτουργία μετά την Ὀπισθάμβωνο Εὐχή.
Με ἄλλα λόγια οὔτε ὁ πλούσιος κολάστηκε ἐπειδή ἦταν πλούσιος, ἀλλά οὔτε καί ὁ Λάζαρος βρέθηκε στόν Παράδεισο ἐπειδή ἦταν πτωχός. Ἡ προαίρεσή τους καί ὁ τρόπος με τον ὁποῖον διαχειρίστηκε ὁ καθένας τήν κατάστασή του ἦταν ἐκείνα πού τούς ὁδήγησαν στή δικαίωση ἤ στην ἀπώλεια ἀντίστοιχα. Δηλαδή ἡ χρήση τοῦ αὐτεξουσίου.
Το αὐτεξούσιο εἶναι τό χαρακτηριστικό ἐκεῖνο πού ἔχει ὁ ἄνθρωπος και τον διαφοροποιεῖ ἀπό την ὑπόλοιπη δημιουργία. Εἶναι βασικό γνώρισμα τῆς κατ΄ εἰκόνα Θεοῦ δημιουργίας τοῦ ἀνθρώπου, καθώς τό δημιουργικό (δηλαδή ἡ ἔμφυτη τάση τοῦ ἀνθρώπου να δημιουργεῖ) και το αὐτεξούσιο συγκροτοῦν το κατ΄ εἰκόνα και κατ΄ ἐπέκτασιν το ἀνθρώπινο πρόσωπο. Το κατ΄ εἰκόνα ἀμαυρώθηκε με τήν παρακοή τῶν πρωτοπλάστων καθώς δέν χρησιμοποίησαν το αὐτεξούσιο για να ὁμοιωθοῦν με τόν Θεό, ἀλλά για να Τον ἀπορρίψουν και νά ζήσουν χωρίς Αὐτόν εμπιστευόμενοι την ψευδῆ ὑπόσχεση τοῦ διαβόλου περί ἰσοθεΐας. Ἀντίστοιχα το κατ΄ εἰκόνα ἀμαυρώνεται μέ κάθε ἀλλότρια ροπή τοῦ αὐτεξουσίου μας. Ἄν ὅμως χρησιμοποιοῦμε τή θέλησή μας για να στραφοῦμε προς τόν Θεό ζῶντας μέσα στην Ἁγία μας Ἐκκλησία τότε ἐκπληρώνουμε τό σκοπό τοῦ αὐτεξουσίου. Γιατί δόξα τῷ Θεῷ ζοῦμε σέ ἐλεύθερο κράτος ἔχουμε την ἀπόλυτη ἐλευθερία, τουλάχιστον βάσει τοῦ Συντάγματος, νά συμμετάσχουμε στα ἱερά Μυστήρια τῆς Ἐκκλησίας, να ἐκκλησιαζόμαστε και να κοινωνοῦμε τακτικά, νά νηστεύουμε τίς καθορισμένες νηστεῖες, νά συμμετέχουμε στό μυστήριο τῆς Ἱερᾶς Ἐξομολογήσεως, ἀλλά καί σέ ὅλες αὐτές τίς πνευματικές εὐκαιρίες πού μας παρέχει ἡ Ἐκκλησία, ὅπως ἐπί παραδείγματι τά ἑσπερινά Κηρύγματα, στα ὁποία προσφέρεται ὁ λόγος τοῦ Θεοῦ.
Ἔχουμε την ἐλευθερία νά προσφέρουμε στήριξη στούς κάθε λογῆς ἀναξιοπαθοῦντες ἀδελφούς μας, εἴτε αὐτή εἶναι ὑλική, εἴτε ἀκόμα και ἕνας λόγος ἀγάπης, πού θα ἀπαλύνει τήν ψυχή τους. Πόσοι ὅμως εἴμαστε πρόθυμοι για αὐτήν τη θεάρστη διακονία; Γιατί ἡ πραγματικότητα ἔρχεται δυστυχῶς να μᾶς προσγειώσει ἀπότομα. Μιά ματιά στή σύγχρονη τοπική μας κοινωνία δείχνει, ὅτι οὔτε τίς Κυριακές δεν ἀξιοποιοῦμε για τήν πνευματική μας συγκρότηση, τουλάχιστον με τον ἐκκλησιασμό, καθώς τά πρωϊνά τῶν Κυριακῶν ὀργανώνονται οἱ περισσότερες ἐκδρομές και ἐξορμήσεις στή φύση, ἀθλητικοί ἀγῶνες καί προπονήσεις, φροντιστηριακά μαθήματα καί διαγωνίσματα, ὥστε ἡ μυστηριακή ζωή περιθωριοποιεῖται και ἐγκαταλείπεται. Ὁ σύγχρονος βαπτισμένος Χριστιανός ἀδιαφορεῖ και δέν συμμετέχει σέ ὅλες αὐτές τίς πνευματικές εὐκαιρίες πού δίνει ἡ Ἐκκλησία και ὅσοι τό πράττουν κινδυνεύουν νά γίνουν ἀντικείμενο χλεύης και ἀποδοκιμασίας ἀπό τόν περίγυρό τους.
Ὁ ἄνθρωπος σέ πολλές περιπτώσεις ἔχει τόσο σκοτισμένη διάνοια ὥστε ὄχι μόνο δέν θέλει νά πράττει στή ζωή του τό θέλημα τοῦ Θεοῦ, ἀλλά νά φτάνει στο σημεῖο να κατηγορεῖ τόν συνάνθρωπο, ὁ ὁποῖος χρησιμοποιεῖ σωστά το θεῖο δώρο τοῦ αὐτεξουσίου.
Παράδειγμα πρός μίμηση για τήν καλή χρήση τοῦ αὐτεξουσίου εἶναι οἱ σήμερα ἑορταζόμενοι ἅγιοι Ἀκίνδυνος, Πηγάσιος, Ἀφθόνιος, Ἐλπιδοφόρος και Ἀνεμπόδιστος. Ἦταν ἀξιωματοῦχοι στην αὐλή τοῦ βασιλέως τῆς Περσίας Σαβωρίου Β΄. Παρόλο πού προφανῶς και θα κατεῖχαν ὅλα τά πλούτη ἐκείνα πού ἀπέρρεαν ἀπό τά ἀξιώματά τους, ὅταν ὁ βασιλιάς ἐξαπέλυσε αἱματηρό διωγμό κατά τῶν Χριστιανῶν, ἐκείνοι κλήθηκαν ἐνώπιόν του ὥστε, εἴτε να ἀρνηθοῦν τόν Χριστό και νά συνεχίσουν να ἀπολαμβάνουν τά πλούτη τους και τά ἀξιώματά τους, εἴτε να ὁμολογήσουν τόν Χριστό και νά πεθάνουν. Ἐκεῖνοι χωρίς να σκεφθοῦν τίποτε ἄλλο, ὁμολόγησαν εὐθαρσῶς τήν πίστη τους στόν Χριστό ἐνώπιον τοῦ βασιλέως ἐπιλέγοντας ἔτσι την ἀληθινή ζωή οὐσιαστικά καί κατόπιν ἄλλοι μέν ἀποκεφαλίστηκαν, ἄλλοι δε μέ διάφορα βασανιστήρια παρέδωσαν τήν ψυχή τους στό Θεό-Δημιουργό τους. Ἔχοντας δηλαδή ὁλοκληρωμένο το κατ’εἰκόνα λόγω τῆς ἀξιοποίησης τοῦ θείου δώρου τοῦ αὐτεξουσίου, συνταυτιζόμενοι με τό πανάγιο θέλημα τοῦ Θεοῦ ἔλαβαν ἐν τέλει τον ἀμάραντο στέφανο τοῦ μαρτυρίου.
Ἀγαπητοί μου Ἀδελφοί,
Διαβάζοντας τή σημερινή παραβολή διαπιστώνουμε την εὐθύνη πού ἔχουμε ὡς κατ’ εἰκόνα Θεοῦ δημιουργήματα να χρησιμοποιοῦμε το θεῖο δῶρο τοῦ αὐτεξουσίου συνταυτιζόμενοι με το θεῖο θέλημα ὅποιες κι ἄν εἶναι οἱ καταστάσεις και οἱ συνθῆκες, στις ὁποῖες με τήν πρόνοια τοῦ Θεοῦ ζοῦμε. Δηλαδή ὄχι μόνο ἁπλά καί τυπικά να ἐφαρμόζουμε κάποια εὐαγγελικά προστάγματα, ἀλλά να εἴμαστε ὁλοκληρωτικά παραδομένοι στό Χριστό, ὥστε να ζοῦμε μαζί Του και στόν παρόντα αἰῶνα, ἀλλά και ὅταν ἔλθη «ἐν δόξῃ» για νά κρίνει τόν κόσμο κατά τήν φοβερή ἡμέρα «τῆς ἀνταποδόσεως Αὐτοῦ τῆς δικαίας» (βλ. Θεία Λειτουργία Μ. Βασιλείου). Εἴθε λοιπόν να μην μᾶς ἐνδιαφέρει ἁπλά καί μόνον ἡ ἀπρόσκοπτη συνέχεια τῆς καλῆς μας ζωῆς, ἀλλά διά τῆς φιλανθρωπίας να εὑρεθοῦμε καί ἐμεῖς εὐφραινόμενοι «ἐν κόλποις τοῦ πατρός ἡμῶν Ἀβραάμ» ὡς καί ὁ δίκαιος Λάζαρος. Ἀμήν.