Άλλος ένας τόμος του επιστημονικού περιοδικού «Δελτίο Σαμιακών Σπουδών», ο έκτος κατά σειρά, κυκλοφορήθηκε από την τοπική Εκκλησία μας, και καλύπτει την χρονική περίοδο 2021 – 2022. Στις σελίδες του αποτυπώνεται τόσο η δραστηριότητα του «Κέντρου Εκκλησιαστικών, Ιστορικών και Πολιτισμικών Μελετών» της Ιεράς Μητροπόλεως Σάμου, Ικαρίας και Κορσεών - όπως λ.χ. τα κείμενα και οι εισηγήσεις από τις επετειακές εκδηλώσεις της Μητρόπολης για τα 200 χρόνια από την έναρξη της Ελληνικής Επανάστασης του 1821, το καλοκαίρι του 2021, όσο και η πρόοδος των σαμιακών σπουδών, στο πλαίσιο των οποίων εντάσσεται και η παρούσα περιοδική έκδοση.
Το κύριο μέρος του τόμου, ο οποίος φέρει τον χαρακτηριστικό υπότιτλο «Η Σάμος και η Επανάσταση του 1821», αποτελείται από μελέτες σχετικά με ένα γράμμα του Οικουμενικού Πατριάρχη Γρηγορίου Ε΄ προς τους πατέρες της Ιεράς Μονής Ζωοδόχου Πηγής Σάμου (1819, Μαν. Βαρβούνης – Παν. Τζουμέρκας), με τον Αρχιεπίσκοπο Σάμου Κύριλλος Αγραφιώτης και το ρόλο του στη Σαμιακή Επανάσταση (1821-1834, Μαν. Γιαννούτσος), με τα οστά των Ηρώων της Ναυμαχίας Σάμου (1824, Βαγγ. Δημητριάδης), με τα πλοία της Σάμου στην Επανάσταση (Ελπίδα Κατσικογιάννη), με τον Γεώργιο Λογοθέτη Λυκούργο και την ιδεολογία της Σαμιακής Επανάστασης (Χρ. Λάνδρος) και με τις νικηφόρες ναυμαχίες της Σάμου στις εφημερίδες της Επανάστασης (Αγγ. Χατζημιχάλη).
Ο τόμος περιλαμβάνει επίσης μελέτες σχετικά με το συγγραφικό έργο του Μητροπολίτου Σάμου Ειρηναίου, όπως αυτό έχει καταγραφεί στους πέντε τόμους των
Μελετημάτων του (Αλ. Βαρβούνης), με την επισκοπική και μοναστηριακή ιστορία της Σάμου και τα περί της τοπικής μας Εκκλησία έγγραφα για ένα ξεχασμένο πανηγύρι του Αγίου Ιωάννη στο Απαρίχου της Ικαρίας και για το πατμιακό μετόχι του Μαραθοκάμπου, από το αρχείο της μονής της Πάτμου (Στ. Μουζάκης), για την ίδρυση, το έργο, την ιστορική πορεία και τις προοπτικές της «Αδελφότητας Σαμίων Αθηνών (1932 κ.εξ., Ν. Ορφανός), καθώς και για ένα δυσάρεστο επεισόδιο μεταξύ του Πατριάρχη Ιεροσολύμων Τιμοθέου και του Μητροπολίτου Σάμου Ειρηναίου το 1944 (Παν. Τζουμέρκας).
Ακολουθούν οι μικρές συμβολές που περιλαμβάνονται στα σύμμεικτα, και όπου εξετάζονται ζητήματα όπως τα Ιερά Λείψανα και αγροτική παραγωγή στη Σάμο του 19ου αι., οι τοπικές μονογραφίες της Σάμου, οι ναοί του αγίου Γεωργίου και της Κοιμήσεως της Θεοτόκου Πύργου, και του Τιμίου Προδρόμου στη Λέκκα, το Επισκοπείο της Σάμου κατά την νεώτερη και σύγχρονη περίοδο της ιστορίας του νησιού, το κίνημα των αδελφών Γιαγιά, καθώς και η διάδοση ψευδών ειδήσεων στην Ηγεμονία της Σάμου.
Ο τόμος ολοκληρώνεται με την ενδέκατη συνέχεια της Λαογραφικής Βιβλιογραφίας της Σάμου, καθώς και βιβλιοκρισίες δημοσιευμάτων που αφορούν την Σάμο, την ιστορία και τον πολιτισμό της, των τριών τελευταίων χρόνων, μέσα από τις οποίες διαγράφεται ανάγλυφα η πορεία των σαμιακών γραμμάτων και των σαμιακών σπουδών.
Ευχαριστώντας όλους τους συντελεστές και συνεργάτες του μετά χείρας τόμου, ελπίζουμε ότι το έργο αυτό θα συνεχιστεί, μιας και πρόκειται για μια συστηματική επιστημονική προσπάθεια, στο πλαίσιο των τοπικών σπουδών και της μελέτης της τοπικής Ιστορίας και Λαογραφίας, ώστε να αποτυπωθούν ψήγματα της πολιτισμικής, ιστορικής, θρησκευτικής και σε τελική ανάλυση εθνικής ταυτότητας των κατοίκων των νησιών μας. Ψηφίδες δηλαδή της ιδιοπροσωπίας των τοπικών κοινωνιών, και ταυτόχρονα θραύσματα της πατριδογνωσίας μας, σε ιστορικό και πολιτισμικό επίπεδο, που με την συναρμογή τους συναποτελούν το πολύχρωμο μωσαϊκό της ταυτότητας και της εθνότητας των Σαμιωτών, των Ικαριωτών και των Φουρνιωτών.
Ο τόμος διατίθεται από την Ιερά Μητρόπολη Σάμου και Ικαρίας, όπου μπορεί κανείς να βρει και τους προηγούμενους πέντε τόμους του ίδιου περιοδικού, που εκδίδεται ανά διετία, και οι οποίοι κατατίθενται και στην Δημόσια Βιβλιοθήκη Σάμου και στο Ιστορικό Αρχείο, προς διευκόλυνση των αναγνωστών και των ερευνητών.
