Κυριακή τῶν Ἁγίων Πάντων, 15 Ἰουνίου 2025
«Ἡ ἀγαθή χρήση τοῦ αὐτεξουσίου, πρόξενος τῆς Ἁγιότητας»
Ἀγαπητοί μου Ἀδελφοί,
Κυριακή τῶν Ἁγίων Πάντων σήμερα και ἡ Ἁγία μας Ἐκκλησία ἑορτάζει, ὅπως διαβάζουμε στό ὑπόμνημα τοῦ Συναξαρίου «τήν τῶν ἁπανταχοῦ τῆς οἰκουμένης ἐν Ἀσίᾳ, Λιβύῃ καί Εὐρώπῃ, Βορρᾷ τε καί Νότῳ, Ἁγίων πάντων ἑορτήν». Θυμᾶται ὅλους ἐκείνους τούς Ἁγίους, τῶν ὁποίων ἡ μνήμη ἴσως μέν ξεχάστηκε ἀπό τούς ἀνθρώπους, εἶναι ὅμως αἰωνία καί ἄληστος ἀπό τόν Θεό, ὁ Ὁποῖος προγνωρίζει τά πάντα πρίν κἄν πραγματοποιηθοῦν, χωρίς ὅμως αὐτό νά συνεπάγεται τήν πίστη στόν ἀπόλυτο προορισμό, ὅπως τή διατύπωσε ὁ Καλβίνος, ἕνας ἀπό τούς πρωτεργάτες τῆς Προτεσταντικῆς Μεταρρύθμισης. Γιατί ναί μέν ὁ Θεός προγνωρίζει, δέν προορίζει ὅμως, καθώς σέβεται ἀπόλυτα τό αὐτεξούσιο τό ὁποῖο χάρισε στό δημιούργημά Του καί ὅπως χαρακτηριστικά σημειώνει ὁ Ἅγιος Ἰωάννης ὁ Δαμασκηνός: «Ὁ Θεός γνωρίζει ἀπό πρίν ὅλα, ἀλλά δέν τά προορίζει· γιατί γνωρίζει ἀπό πρίν καί ὅσα ἐξουσιάζουμε, ἐντούτοις δέν τά προορίζει· δέν θέλει νά γίνει ἡ κακία, οὔτε ἐξαναγκάζει τήν ἀρετή» (βλ. Ἔκδοσις ἀκριβής τῆς Ὀρθοδόξου Πίστεως κεφ. 44).
Ἀκούσαμε στό Ἀποστολικό Ἀνάγνωσμα ἀπό τήν πρός Ἐβραίους Ἐπιστολή τοῦ Ἀποστόλου Παύλου, νά μᾶς λέγει ὁ Ἀπόστολος τῶν ἐθνῶν, πώς θά πρέπει νά διαχειριζόμαστε τόν χρόνο τῆς παρούσης ζωῆς, ἀλλά καί πού θά πρέπει νά ἀτενίζουμε μέ τό βλέμμα τῆς ψυχῆς μας: «δι’ ὑπομονῆς τρέχωμεν τόν προκείμενον ἡμῖν ἀγῶνα, ἀφορῶντες εἰς τόν τῆς πίστεως ἀρχηγόν καί τελειωτήν Ἰησοῦν» (Εβρ ιβ΄ 2). Ὁ δρόμος τῆς ζωῆς μας πολλές φορές καλεῖται «ἀγῶνας». Ἀκόμα καί ἀπό κοσμικούς ἀνθρώπους. Κυρίως ὅμως ἡ ζωή ἑνός βαπτισμένου Χριστιανοῦ εἶναι ἕνας διαρκής πνευματικός ἀγῶνας. Καί ὅπως στήν ἀρχαιότητα ὅσοι λάμβαναν μέρος στούς ἀγῶνες καί ἔφθαναν στή νίκη στεφανώνονταν μέ κλάδο ἐλαίας, κατά τόν ἴδιο τρόπο καί στήν «ἐν Χριστῷ ζωή» τό βραβεῖον τῆς νίκης δίνεται ἀπό τόν μεγάλο ἀγωνοθέτη τόν Κύριον Ἰησοῦν Χριστόν. Διότι ὡς Χριστιανοί δέν πιστεύουμε γενικά καί ἀόριστα σέ κάποιες ἠθικές ἀρχές οἱ ὁποῖες διέπουν τόν κόσμο, ἀλλά ὅπως ἐπισημαίνει ὁ ἅγιος Μάξιμος ο ὁμολογητής ἡ πίστη μας εἶναι ἐνυπόστατη. Ἐνυποστασιάζεται δηλαδή στό Πρόσωπο τοῦ Θεανθρώπου Κυρίου μας Ἰησοῦ Χριστοῦ, ὥστε νά σχετιζόμαστε κυρίως καί ἀπολύτως μέ τόν Χριστό, ζῶντας τήν ἐν Χριστῷ ζωή. Δέν πιστεύουμε σέ κάποια ἄγνωστη, ἀόρατη ἤ φανταστική δύναμη, ἀλλά στόν ἀληθινό Θεό, ὁ Ὁποῖος ἔγινε καί ἄνθρωπος γιά τη σωτηρία μας καί μᾶς ὑπέδειξε τήν ἀληθινή πίστη καί τήν ἀληθινή, τήν ὄντως ζωή. Ἡ σχέση μας μαζί Του ἀρχίζει ἀπό Ἐκεῖνον καί τελειώνεται ἀπό Ἐκεῖνον. Καί μάλιστα ἐντός τῆς Ἐκκλησίας σχετιζόμαστε μέ τόν Χριστό μέ τήν πιό τέλεια μορφή Θεανθρώπινης κοινωνίας, δηλαδή μέ τή Μετάληψη τῶν Ἀχράντων Μυστηρίων, ὅπου κοινωνοῦμε τό Ἀναστημένο καί Ἀνειλημμένο εἰς τούς οὐρανούς Σῶμα τοῦ Χριστοῦ, τό ὁποῖο εἶναι ἑνωμένο μέ τή Θεότητα. Τό ὅτι μεταλαμβάνουμε τοῦ Σώματος καί τοῦ Αἵματος τοῦ Θεοῦ μας εἶναι καί ἡ μεγάλη καί εἰδοποιός διαφορά τῆς Ὀρθόδοξης Ἐκκλησία μας μέ ἄλλες «ἐκκλησίες» ἤ πίστεις καί θρησκεῖες, πού ἔχουν μόνο μία ἰδεολογική ἤ νοητική προσέγγιση τοῦ Θεοῦ καί ὄχι μετοχή στόν Θεό, ὅπως ἡ ἐμπειρία τῆς Ὀρθόδοξης Ἐκκλησίας μας βιώνει.
Τό «ἀφορῶντες» σημαίνει σταθερότητα καί προσήλωση πρός τόν στόχο καί ὄχι κάτι τό ἐπιπόλαιο. Δηλαδή δέν θά πρέπει να στρεφόμαστε πρός τόν Χριστό μόνο στίς δύσκολες στιγμές, ἀλλά σέ κάθε στιγμή τοῦ παρόντος βίου εἶτε αὐτή εἶναι εὐχάριστη, εἴτε δυσάρεστη. Ἡ ἀπόφαση γιά σταθερή προσήλωση στόν πνευματικό στόχο μας εἶναι ἀποτέλεσμα τοῦ αὐτεξουσίου. Οἱ Ἅγιοι, τῶν ὁποίων τή μνήμη ἑορτάζουμε σήμερα δέν ἦταν διαφορετικοί ἀπό ἐμᾶς. Μετεῖχαν στήν ἴδια πτωτική ἀνθρώπινη φύση. Ἀλλά ὅμως χρησιμοποίησαν τό αὐτεξούσιο στρεφόμενοι πρός τόν Δημιουργό τους. Δέν ἦταν τέλειοι φυσικά. Καί αὐτοί εἶχαν τίς ἀδυναμίες τους. Οὔτε φυσικά ἦταν ὅλοι ἴδιοι. Ἄλλοι ἔζησαν ἁγιασμένα ἐκ κοιλίας μητρός, ἄλλοι γεύτηκαν τό γλυκόπικρο ποτό τῆς ἁμαρτίας, κατόπιν ὅμως μετανόησαν καί ἀφοῦ ἄφησαν τή ζωή τῆς ἁμαρτίας δέν σταμάτησαν νά ἀτενίζουν πρός τόν Χριστό. Ἀναφέραμε προηγουμένως ὅτι οἱ Ἅγιοι ἁγίασαν ὄχι γιατί ἦταν «προγραμματισμένοι» γιά αὐτό χωρίς τή δική τους συνέργεια, ἀλλά ὡς ἀποτέλεσμα τῆς ἀγαθῆς χρήσης τοῦ αὐτεξουσίου.
Σύμφωνα μέ τή διήγηση τοῦ βιβλίου τῆς Γενέσεως, ὁ Θεός ἔπλασε τόν ἄνθρωπο «κατ΄ εἰκόνα καί καθ΄ ὁμοίωσιν αὐτοῦ» (Γεν. α΄26). Τό αὐτεξούσιο εἶναι τό βασικό χαρακτηριστικό τοῦ κατ΄ εἰκόνα. Ἡ ἐλεύθερη βούληση τοῦ ἀνθρώπου ἀποτελεῖ τό ἐκ τῶν ὧν οὔκ ἄνευ γιά τήν ἐν Χριστῷ ζωή. Τό τονίζει ἄλλωστε καί ὁ Κύριος λέγοντας: «Ὅστις θέλει ὁπίσω μου ἐλθεῖν, ἀπαρνησάσθω ἑαυτόν, καί ἀράτω τόν σταυρόν αὐτοῦ καί ἀκολουθήτω μοι» (Μαρκ. η΄ 34). Ὁ ἄνθρωπος μπορεῖ μέ τήν ἐλευθερία του αὐτή νά στραφεῖ μέ ὅλη του τήν ψυχή πρός τόν Θεό. Εἶναι ἐλεύθερος ὅμως ἀκόμα καί νά ἀπορρίψει τόν Θεό-Δημιουργό του. Ἀκόμα καί σέ αὐτήν τήν ἐπιλογή ὁ Θεός δέν ἐπεμβαίνει. Συμβαίνει δηλαδή αὐτό τό ὁποῖο εἶπε ἕνας φιλόσοφος τοῦ περασμένου αἰῶνος, ὁ Σάτρ: «ὁ ἄνθρωπος εἶναι καταδικασμένος νά εἶναι ἑλεύθερος». Καί αὐτό εἶναι ἀληθές διότι ἀπό τήν αγαθή ἤ τήν κακή χρήση τῆς προαίρεσής μας κληρονομοῦμε εἴτε τή ζωή εἴτε τήν ἀπώλεια. Ὁ Θεός εὐαρεστεῖται πάντως μόλις στεφόμαστε ἐλεύθερα, χωρίς κανένα καταναγκασμό, μέ ὅλη μας την δύναμη πρός Αὐτόν. Ὅπως λέγει καί ὁ Μέγας Βασίλειος: «Ὁ Θεός δέν ἀγαπᾶ αὐτό πού γίνεται ἀναγκαστικά, ἀλλά αὐτό πού κατορθώνεται με τήν ἀρετή. Ἡ ἀρετή πραγματοποιεῖται μέ τήν προαίρεση καί ὄχι ἀναγκαστικά. Ἡ προαίρεση τοῦ ἀνθρώπου στηρίζεται σέ ὅσα περνοῦν ἀπό τό χέρι του· καί αὐτό που περνᾶ ἀπό τό χέρι του εἶναι τό αὐτεξούσιο, ἡ ἐλευθερία νά ἀποφασίζει μόνος του» (βλ. PG 31, 343).
Ἀγαπητοί μου Ἀδελφοί,
Ἐρχόμενοι στό σήμερα, ζῶντας σέ μία κοινωνία, ὅπου ἡ ἐλευθερία θεωρεῖται δεδομένη, εἴμαστε ἀπόλυτα ἐλεύθεροι νά διανύσουμε τήν ὁδό τῆς ἁγιότητος, ὅπως ἔπραξαν καί οἱ Ἅγιοι πού ἑορτάζουμε σήμερα. Γιατί αὐτός εἶναι καί ὁ σκοπός τοῦ Χριστιανοῦ. Μέσα σέ αὐτόν, τόν διαρκῶς μεταβαλλόμενο κόσμο οἱ Χριστιανοί καλούμαστε νά εἴμαστε ἔτοιμοι νά ἀπαντᾶμε στόν καθένα πού μᾶς ζητεῖ «λόγον περί τῆς ἐν ἡμῖν ἐλπίδος» (Α΄ Πετρ. γ΄15). Ὄχι νά σταθοῦμε ἀπένατί του ἀπορριπτικά, ἀλλά νά μαρτυροῦμε μέ τή ζωή μας ὅτι εἴμαστε μαθητές τοῦ Ἀναστάντος Χριστοῦ. Ὅτι ζοῦμε μέ τήν ἐλπίδα καί τῆς δικῆς μας προσωπικῆς ἀναστάσεως. Ὅτι ἡ ἐκκλησιαστική ζωή δέν εἶναι ἕνα ἁπλό «θρησκευτικό καθῆκον», ἤ κάτι τό ὁποῖο ἀνήκει στό παρελθόν, ἀλλά κάτι τό ὁποῖο νοηματοδοτεῖ τήν ὕπαρξή μας, καθώς ὅταν μετέχουμε στά Μυστήρια καί ἰδιαιτέρως στή Θεία Εὐχαριστία κοινωνῶντας τοῦ ἀληθινοῦ Σώματος καί Αἵματος τοῦ Χριστοῦ, τότε προγευόμαστε τήν αἰωνιότητα, ἤ μᾶλλον τή στιγμή ἐκείνη τό παρόν γίνεται αἰώνιο, καί κατά κάποιον τρόπο «καθρεπτίζει» την Ἐπουράνιο Βασιλεία. Ὅπως λέγει καί ὁ Μάξιμος ὁ ὁμολογητής κατά τήν ἱστορία τῆς Θείας Οἰκονομίας ὑπάρχει προοδευτική μετάβαση πρός τήν Βασιλεία τῶν Οὐρανῶν, ἡ ὁποία ὀνομάζεται ὡς ἡ ἀπόλυτη πραγματικότητα: «Σκιά τά τῆς παλαιᾶς, εἰκών τά τῆς Νέας Διαθήκης, ἀλήθεια δέ ἡ τῶν μελλόντων κατάστασις». Εἴθε καί ἐμεῖς ἐν ἐκείνῃ τῇ ἀνεσπέρῳ ἡμέρᾳ τῆς Βασιλείας νά εὐρεθοῦμε μετά πάντων τῶν Ἁγίων τῶν ἀπ’ αἰῶνος Θεῷ εὐαρεστησάντων. Ἀμήν!