«Ἡ ἀναγκαιότητα τοῦ Μεγάλου Ἁγιασμοῦ» Κυριακή 05 Ἰανουαρίου 2025 – Πρό τῶν Φώτων
Ἀγαπητοί μου Ἀδελφοί,
Ἡ σημερινή Κυριακή μᾶς εἰσάγει στήν μεγάλη δεσποτική ἑορτή τῶν Θεοφανείων. Κεντρική θέση σήμερα, ὅπως καί αὔριο ἔχει, ἡ ἀκολουθία τοῦ Μεγάλου Ἁγιασμοῦ.
Ἡ τέλεση τοῦ Μεγάλου Ἁγιασμοῦ τόσο σήμερα, παραμονή τῆς ἑορτῆς, ὅσο καί αὔριο, δέν εἶναι μιά ἁπλή ἐθιμοτυπική τελετή. Εἶναι ἡ πραγματικὴ λειτουργικὴ παρουσία τοῦ σωτηριώδους γεγονότος τοῦ βαπτίσματος τοῦ Κυρίου. Τόσο σήμερα, ὅσο καί αὔριο τελεῖται ὁ Μέγας Ἁγιασμός κατά τόν ὁποῖο ὁ Ἱερουργός ἀφοῦ εὐλογήσει τό νερό, βαπτίζει μέσα σέ αὐτό τόν Τίμιο Σταυρό, σέ ἀνάμνηση τοῦ Κυρίου μας Ἰησοῦ Χριστοῦ, ὁ ὁποῖος βαπτίσθηκε στόν Ἰορδάνη ποταμό ἀπό τόν Τίμιο Πρόδρομο.
Τό ἐπισημαίνουμε αὐτό γιατί μόνο στήν ἑορτή τῶν Θεοφανείων, παραμονή καί ἀνήμερα τελεῖται ὁ Μέγας Ἁγιασμός, ἐνῶ γιά ὅλες τίς ἄλλες ἡμέρες καί ἀνάγκες ἡ Ἐκκλησία συστήνει τήν ἀκολουθία τοῦ μικροῦ Ἁγιασμοῦ, στήν ὁποία καθαγιάζεται μέν τόν νερό, ἀλλά σέ ἀκολουθία μέ τελείως διαφορετικό περιεχόμενο, ἀφιερωμένη στήν Παναγία.
Ἡ διπλή τέλεση τοῦ Μεγάλου Ἁγιασμοῦ τήν παραμονή καί τήν ἡμέρα τῶν Θεοφανείων γίνεται γιά λόγους πρακτικούς. Διότι οἱ πρόγονοί μας δέν ἀξίωναν στίς μεγάλες ἡμέρες, οὔτε στά κτήματα νά πηγαίνουν, οὔτε νά ἐργάζωνται. Θεωροῦσαν ἐπάναγκες νά βρεθοῦν στήν Ἐκκλησία γιά νά ἐκκλησιασθοῦν, νά προσευχηθοῦν καί νά κοινωνήσουν καί κατόπιν μέ φιλόθεη ἀδολεσχία νά περάσουν τήν ἡμέρα τῆς ἑορτῆς. Γι’ αὐτό καί ἐτελεῖτο ὁ Μεγάλος Ἁγιασμός καί τήν παραμονή, ὥστε νά πάρουν ἁγιασμό καί νά πάνε νά ἁγιάσουν τά κτήματα, τά περιβόλια, τά ἀμπέλια τους, τά ζῶα καί τά ὑποστατικά τους.
Κατά τόν ἅγιο Ἀθανάσιο τόν Πάριο ὁ Μεγάλος Ἁγιασμός ἔχει δύναμη λουτροῦ παλιγγενεσίας καί ἀποτελεῖ συμβολική ἀνάμνηση τῆς ἀπό τόν Χριστό θείας ἀναγεννήσεως. Ὁ Μέγας Ἁγιασμός ἀποτελεῖ τήν ἁπτή ἀπόδειξη τῆς ἁγιαστικῆς παρουσίας τῆς Χάρης τοῦ Θεοῦ ἀνάμεσά μας. Μέσα ἀπό τό νερό, πού εἶναι τό πλέον σημαντικό στοιχεῖο γιά τήν συντήρηση καί τήν συνέχιση τῆς ζωῆς μας ἡ θεία Χάρη παρέχεται ἁπλόχερα στόν ἄνθρωπο. Ὁ Μέγας Ἁγιασμός, ἀλλά καί κάθε μικρός Ἁγιασμός διατηρεῖ τό νερό ἀναλλοίωτο ὅσα χρόνια κι ἄν περάσουν καί παρέχει στόν ἄνθρωπο τήν δυνατότητα νά λαμβάνει μέ πρακτικό τρόπο τήν θεία Χάρη γιά τίς πνευματικές του ἀνάγκες.
Γι’ αὐτό καί ἐπιβάλλεται νά λαμβάνουμε καί νά διατηροῦμε στό σπίτι μας τόν μέγα Ἁγιασμό, ὡς ἁπτή καί ἐμφανῆ παρουσία καί ἐνοίκηση τῆς χάρης τοῦ Ἁγίου Πνεύματος, ἀλλά καί πρός ὠφέλειαν γιά τή ζωή μας, ὡς τό πρῶτο φάρμακο γιά κάθε ψυχική καί σωματική μας ἀνάγκη.
Τοῦτο ἀναφέρεται ῥητῶς στό κείμενο τῆς ἀκολουθίας, ὅπου διαβάζουμε: «ἵνα πάντες οἱ ἀρυόμενοι καί μεταλαμβάνοντες, ἔχοιεν αὐτό πρός ἰατρείαν παθῶν, πρός ἁγιασμόν οἴκων, πρός πᾶσαν ὠφέλειαν ἐπιτήδειον». Τήν εὐλαβῆ αὐτή συνήθεια τῶν Χριστιανῶν νά διατηροῦν τόν Ἁγιασμό τῶν Θεοφανείων στό σπίτι τους μαρτυρεῖ καί ὁ ἅγιος Ἰωάννης ὁ Χρυσόστομος λέγοντας σχετικῶς σέ ἕνα λόγο του γιά τό βάπτισμα τοῦ Χριστοῦ τά ἐξῆς: «Διά τοῦτο καὶ ἐν μεσονυκτίῳ κατὰ τὴν ἑορτὴν ταύτην ἅπαντες ὑδρευσάμενοι οἴκαδε τὰ νάματα ἀποτίθενται, καὶ εἰς ἐνιαυτὸν ὁλόκληρον φυλάττουσιν, ἅτε δὴ σήμερον ἁγιασθέντων τῶν ὑδάτων·» (De baptismo Christi PG 49.366.1-5). Δηλαδή κατά τήν ἑορτή αὐτή ὅλοι ἀφοῦ πάρουν τό ἁγιασμένο νερό, τό ἀποθέτουν στά σπίτια τους καί ἐκεῖ τό διατηροῦν γιά ὁλόκληρο τόν χρόνο, ἐπειδή σήμερα ἁγιάσθηκαν τά νερά.
Ἡ παρουσία τοῦ Μεγάλου Ἁγιασμοῦ στά σπιτικά μας ἀπό τή μιά μεριά διώκει τούς δαίμονες καί τίς ἐνέργειές τους καθώς, ὅπως κατά λέξιν λέει ἡ καθαγιαστική εὐχή, ἀποτελεῖ «ἀφθαρσίας πηγή, ἁμαρτημάτων λυτήριον, νοσημάτων ἀλεξιτήριον, δαίμοσιν ὀλέθριον, ταῖς ἐναντίαις δυνάμεσιν ἀπρόσιτον, ἀγγελικῆς ἰσχῦος πεπληρωμένον», δηλαδή εἶναι πηγή ἀφθαρσίας, λύνει τά ἁμαρτήματα, διώχνει τά νοσήματα, φέρνι τόν ὄλεθρο στούς δαίμονες, εἶναι ἀπρόσιτο στις ἐνάντιες δυνάμεις τοῦ διαβόλου καί εἶνιαι γεμᾶτο ἀπό ἀγγελική δύναμη.
Ἀπό τήν ἄλλη ἡ παρουσία τοῦ Μεγάλου Ἁγιασμοῦ στά νοικοκυριά μας δύναται νά μᾶς διεγείρει σέ φιλότιμη πνευματική ἐγρήγορση, ὥστε ὡς ἀντίδωρο τοῦ Ἁγιασμοῦ τῆς ζωῆς μας, ἐμεῖς νά προσφέρουμε τήν εὐσέβεια καί τήν εὐλάβειά μας ζῶντας σύμφωνα μέ τό θέλημα τοῦ Κυρίου μας μέ συντριβή καρδίας καί ταπείνωση, μέ μετάνοια καί συγχώρηση.
Σκεπτόμενοι ὅτι στό εἰκονοστάσι τοῦ σπιτιοῦ μας διατηροῦμε καί τόν Μεγάλο Ἁγιασμό, ἴσως θά ἔχουμε τήν εὐκαιρία νά ἀποφύγουμε τούς θυμούς, τίς ὕβρεις, τίς βλασφημίες καί τίς ἐμπαθεῖς καταστάσεις. Παράλληλα θά μᾶς δίδεται ἡ ἀφορμή νά ἀνάβουμε κάθε μέρα τό κανδήλι στό προσκυνητάρι μας, νά προσφέρουμε εὐλαβικό θυμίαμα, γιά νά συνοδεύει τήν καθημερινή μας προσευχή καί κυρίως θά διαβάζουμε λίγες γραμμές ἀπό τήν Ἁγία Γραφή, ὥστε νά ἀντιλαμβανόμαστε εὐκολώτερα τό θέλημα τοῦ Κυρίου στή ζωή μας. Εἶναι ἀνάγκη λοιπόν νά διατηροῦμε στό σπίτι μας τόν Μεγάλο Ἁγιασμό τῶν Θεοφνείων.
Ἀγαπητοί μου Ἀδελφοί,
Τόν τελευταῖο καιρό, ὡς μη ὥφειλε, ὁ κόσμος πού μᾶς περιβάλλει καί στόν ὁποῖον ζοῦμε βάλθηκε νά κάνει τά Χριστούγεννα καί γενικῶς τίς γιορτές τοῦ Ἁγίου Δωδεκαημέρου νά μοιάζουν μέ εἰδωλολατρικές τελετές, προωθώντας τρόπους ἑορτασμοῦ, πού ὄχι δέν ἔχουν σχέση μέ τίς ἑορτές τῶν Χριστουγέννων καί τῶν Θεοφανείων. Πραγματοποιήθηκαν ἐκδηλώσεις γύρω ἀπό τά Χριστουγεννιάτικα δέντρα στά κέντρα τῶν πλατειῶν, ἀλλά χωρίς τόν Χριστό! Στήθηκαν χωριά τῶν ξωτικῶν, δηλαδή τῶν δαιμόνων, τά ὁποῖα μαζί καί μέ ἄλλα ξενόφερτα ἔθιμα, ἀλλοτριώνουν τό ὀρθόδοξο ἦθος μας καί βάλλουν ξεκάθαρα ἐναντίον τῆς Ὀρθόδοξης Πνευματικότητας. Κι ὅμως ὁ Μέγας Βασίλειος, τήν θεία Λειτουργία τοῦ ὁποίου θά τελέσωμε καί αὔριο σύν Θεῷ, ἐπισημαίνει μέ συγκίνηση στήν Ἁγία Ἀναφορά, ὅτι ὁ Χριστός ἦρθε γιά νά μᾶς ἀπομακρύνει ἀπό τήν πλάνη τῶν εἰδώλων καί νά μᾶς φέρει στήν ἐπίγνωση τοῦ ἀληθινοῦ Θεοῦ, ὥστε νά μᾶς καταστήσει βασίλειο ἱεράτευμα καί ἔθνος ἅγιο τοῦ Θεοῦ.
Εἶναι κρίμα λοιπόν νά μήν ἀξιοποιοῦμε τήν εὐκαιρία πού μᾶς χαρίζει ὁ Χριστός γιά τη σωτηρία μας. Εἶναι κρίμα νά παρασυρόμαστε ἀπό τίς ἐπιθυμίες τοῦ κόσμου καί νά ἀπενεργοποιοῦμε τίς σωστικές δυνάμεις τῆς ὀρθόδοξης θείας Λατρείας, ἀπό τη ζωή μας. Εἶναι κρίμα νά φοβόμαστε νά διατηρήσουμε τόν Μεγάλο Ἁγιασμό στό σπίτι μας καί ἀντ’ αὐτοῦ νά βάζουμε σκόρδα, ρόδια, πέταλα, γαλάζιες ματόχαντρες καί ἄλλα πολλά, τά ὁποῖα εἶναι εἰδωλατρικά σύμβολα καί θά πρέπει νά τά ἀπομακρύνουμε ἀπό τη ζωή μας καί οὔτε γιά ἀστεῖο νά μήν τά χρησιμοποιοῦμε.
῞Ολες οἱ ἑορτές ἄλλωστε, τά ἱερά Μυστήρια καί οἱ ἁγιαστικές Ἀκολουθίες τῆς ᾽Εκκλησίας μας ἔχουν μονο σκοπό νά μᾶς βοηθήσουν νά ζοῦμε τήν ζωή τοῦ Χριστοῦ, ὡς δική μας ζωή, ὥστε νά συμβεῖ αὐτό πού γράφει ὁ Ἀπόστολος Παῦλος πρός τούς Κολοσσαεῖς (γ΄4) «Ὅταν δε ὁ Χριστός, πού εἶναι ἡ ζωή και ἡ πηγή τῆς ζωῆς μας, φανερωθῇ ἔνδοξος κατά τήν δευτέραν παρουσίαν, τότε καί ἐσεῖς μαζί μέ Αὐτόν θα φανερωθῆτε καί θα λάμψετε ἐν δόξῃ».
Ἄς εἶναι ἡ ζωή μας συνδεδεμένη μέ τόν Ἐπιφανέντα Κύριό μας καί μαζί μέ τόν Ἁγιασμό τῶν ὑδάτων νά ἀγωνισθοῦμε νά ἐπιτύχουμε καί τόν Ἁγιασμό τῶν ψυχῶν μας.
Εἴθε καί σήμερα καί αὔριο ὅλοι μας νά ἀξιωθοῦμε νά δεχτοῦμε πλούσιο τόν θεῖο φωτισμό καί νά προσπαθήσουμε νά τόν κρατήσουμε σέ ὅλη μας την ζωή. Ἀμήν.
Ἔτη πολλά καί εὐλογημένα!