«Ὁ ἅγιος Ἀπόστολος Τῖτος, πρῶτος Ἐπίσκοπος Κρήτης» Κυριακή 25 Αὐγούστου 2024 - Θ΄ Ματθαίου (Ματθ. ιδ΄ 22-34)
Ἀγαπητοί μου Ἀδελφοί,
Ἡ μνήμη τῆς σεπτῆς μορφῆς τοῦ ἀποστόλου Τίτου, πρώτου Ἐπισκόπου Κρήτης ἐπιβάλλει σήμερα νὰ ἀφιερώσουμε σὲ ἐκεῖνον τὸ κήρυγμα, καθὼς ἕνα ἀπὸ τὰ βιβλία τῆς Καινῆς Διαθήκης εἶναι καὶ ἡ Ἐπιστολὴ τοῦ ἀποστόλου Παύλου πρὸς ἐκεῖνον.
Ὁ ἀπόστολος Τῖτος ἦταν Ἕλληνας τὴν καταγωγή. Ἦταν εἰδωλολάτρης ἀρχικῶς καὶ πολὺ μορφωμένος. Κατὰ θεία πρόνοια, ὅταν ἦταν ἔφηβος ἐπισκέφθηκε τὰ Ἱεροσόλυμα, ὅπου ἔγινε αὐτόπτης μάρτυρας τῶν Παθῶν καὶ τῆς Ἀναστάσεως τοῦ Κυρίου, τὰ ὁποῖα τὸν συγκλόνισαν καὶ γι’ αὐτὸ ζητοῦσε νὰ μάθει γιὰ τὴ νέα πίστη. Γνωρίστηκε μὲ τοὺς ἁγίους Ἀποστόλους, ἀλλὰ συνδέθηκε μὲ τόν Ἀπόστολο Παῦλο, ὁ ὁποῖος τὸν ἐντυπωσίασε, ὅπως καὶ ὅλους τούς Ἕλληνες ἄλλωστε. Ἀφοῦ κατηχήθηκε ἐπαρκῶς, βαπτίστηκε καὶ προσκολλήθηκε στὸν ἀπόστολο Παῦλο γενόμενος γραμματέας, διερμηνέας του καὶ στενότατος συνεργάτης του στὸ ἀποστολικό του ἔργο.
Γιὰ πρώτη φορὰ ἀναφέρεται στὴν Καινὴ Διαθήκη, ἀκολουθῶντας τὸν Παῦλο καὶ τὸν Βαρνάβα στὴν Ἀποστολικὴ Σύνοδο τῶν Ἱεροσολύμων, ἡ ὁποία πραγματοποιήθηκε τὸ 49 μ. Χ. καὶ εἶχε ὡς θέμα τὴν εἰσδοχὴ τῶν ἐθνικῶν (εἰδωλολατρῶν μὴ Ἰουδαίων) στὴν Ἐκκλησία, κατὰ τὴν ὁποία ἐπικράτησε ἡ θέση τοῦ Παύλου, ὅτι δηλαδὴ ἂν ἤθελε κάποιος εἰδωλολάτρης νὰ γίνει Χριστιανός, δὲν χρειαζόταν πρῶτα νὰ περιτμηθεῖ, σύμφωνα μὲ τὸ ἰουδαϊκὸ ἔθιμο, ἀλλὰ ἀρκοῦσε μόνο τὸ βάπτισμα.
Στὴ διάρκεια τῆς Δ΄ ἀποστολικῆς περιοδείας του, ὁ ἀπόστολος Παῦλος τὸν κατέστησε Ἐπίσκοπο Κρήτης, ἐνῶ ἀργότερα ἀπὸ τὴν φυλακὴ τῆς Ῥώμης ἔστειλε μία Ἐπιστολὴ πρὸς τὸν Τῖτο, ἡ ὁποία ὀνομάζεται Ποιμαντική, ὅπως καὶ οἱ δύο ἐπιστολὲς πρὸς τὸν Τιμόθεο, διότι ἀπευθύνονται σέ Ἐπισκόπους. Κάθε Ἐπίσκοπος θεωρεῖται Ποιμένας τῆς Ἐκκλησίας, σὲ συνέχεια τοῦ Μεγάλου Ποιμένος, τοῦ Κυρίου μας Ἰησοῦ Χριστοῦ. Μάλιστα σύμφωνα μὲ τὴ διδασκαλία τῆς Ἐκκλησίας, ὁ Χριστὸς εἶναι ὁ κατὰ τὴν ἀπόλυτη ἔννοια Ποιμένας ὅλης τῆς Ἐκκλησίας, ὑπεράνω τόπου καὶ χρόνου. Ἀκολούθως οἱ Ἅγιοι Ἀπόστολοι εἶναι Ποιμένες ὅλης τῆς Ἐκκλησίας, χωρὶς τοπικοὺς περιορισμούς, ἀλλὰ σὲ συγκεκριμένο χρόνο. Τέλος οἱ Ἐπίσκοποι εἶναι Ποιμένες, σὲ τῦπο καὶ τόπο Χριστοῦ, ἀλλὰ σὲ καθορισμένο τόπο καὶ γιὰ ὁρισμένο χρόνο.
Σὲ αὐτὴ λοιπόν τὴν ποιμαντικὴ ἐπιστολὴ πρὸς τὸν Τῖτο, ἡ ὁποία εἶναι σχετικὰ σύντομη καὶ ἐκτείνεται μόνο σὲ τρία κεφάλαια, ὁ ἀπόστολος Παῦλος, δίνει τὶς ἀπαραίτητες ὁδηγίες, ὥστε νὰ ἐπιτευχθεῖ ὁ σκοπὸς τῆς διαποίμανσης τῶν πιστῶν, δηλαδὴ ἡ σωτηρία τους. Παρέχει κυρίως πρακτικὲς συμβουλὲς γιὰ τὸ πὼς νὰ ἀσκήσει τὸ ποιμαντικό του ἔργο στὴν Κρήτη, ὅπου ἡ εἰδωλολατρία εἶχε ἀκόμη ἰσχυρὲς ρίζες στὴ ζωὴ τῶν ἀνθρώπων. Τοῦ παραγγέλλει νὰ χειροτονεῖ καὶ νὰ ἐγκαθιστᾶ Πρεσβυτέρους καὶ Ἐπισκόπους στὸ νησί, ὁρίζοντας τὶς προϋποθέσεις τῶν προσώπων αὐτῶν. Ἐπίσης τὸν συμβουλεύει πὼς θὰ ἀντιμετωπίσει τοὺς ψευδοδιδασκάλους καὶ τοὺς αἱρετικούς, ἐνῶ παράλληλα προτρέπει τοὺς χριστιανοὺς τῆς Κρήτης νὰ πάρουν τὸ λογισμό τους ἀπὸ τὴν πλούσια μυθολογία τῆς εἰδωλολατρίας καὶ νὰ ἀφοσιωθοῦν πλέον στὸ λόγο καί τὴ ζωὴ τοῦ Χριστοῦ, ὅπως αὐτὴ ἐκφράζεται καί βιώνεται μέσα στήν Ἐκκλησία.
Τονίζει ἐπίσης τὸ γεγονὸς ὅτι ἡ παρουσία τοῦ Χριστοῦ στὸν κόσμο ἔφερε μιὰ νέα ἐποχὴ γιὰ τὴν ἀνθρωπότητα, διότι «Ἐπὲφάνη ἡ χάρις τοῦ Θεοῦ ἡ σὼτήριος πᾶσιν ἀνθρώποις». Με αὐτή τη φράση ξεκινᾶ τὸ ἀποστολικὸ ἀνάγνωσμα τῶν Θεοφανείων, ὥστε νά ἐνθυμούμαστε τήν ἀναγέννησή μας ἀπό τό Ἅγιο Βάπτισμα καί νὰ κατανοήσουμε, ὅτι ζῶντας τὴν πνευματική ἀλλαγή, πραγματώνουμε τὴ σωτηρία μας.
Γι’ αὐτό σὲ τόνο αὐστηρὸ ἐπισημαίνει καὶ τὰ προσόντα ποῦ πρέπει νὰ κοσμοῦν τόσο τοὺς Κληρικούς, ὅσο καὶ τοὺς πιστοὺς Λαϊκούς, γιὰ νὰ εἶναι ζωντανὰ μέλη τοῦ Σώματος τοῦ Χριστοῦ. Καὶ τοῦτο διότι καὶ τότε, ὅπως καὶ σήμερα, οἱ περισσότεροι, μᾶλλον εἴμαστε ἀπείθαρχοι καὶ ἀνυπάκουοι, ἐπιθυμώντας νὰ «κάνουμε τὸ δικό μας θέλημα» κατὰ τὸ κοινῶς λεγόμενο καὶ ἀπαιτώντας ἡ Ἐκκλησία νὰ εὐθυγραμμίζεται μὲ τὴν ἐπιθυμία μας, ἐνῶ πρέπει ἐμεῖς νὰ ταυτιζόμαστε μὲ τὴ ζωὴ τῆς Ἐκκλησίας καὶ τὶς πνευματικὲς Τῆς ὁδηγίες, ἂν θέλουμε νά προοδεύσουμε πνευματικῶς!
Ἄς προσέξουμε λοιπόν κάποιες ἀπό τίς ἐνδιαφέρουσες αὐτές ἐπισημάνσεις, οἱ ὁποῖες ἀφοροῦν ἄμεσα καί σὲ ἐμᾶς: «Παιδί μου Τίτε, δίδασκε τοὺς γέροντες νὰ εἶναι προσεκτικοὶ καὶ ἄγρυπνοι, σεμνοί, φρόνιμοι καὶ συνετοί, ὑγιεῖς καὶ ρωμαλέοι στὴν ὀρθὴ πίστη, στὴν ἀγάπη, στὴν ὑπομονή. ᾿Ἐπίσης τὶς ἡλικιωμένες γυναῖκες νὰ εἶναι στὴν ἐμφάνιση καὶ ἐνδυμασία ἱεροπρεπεῖς,· νὰ μὴ παρασύρονται σὲ διαβολὲς καὶ συκοφαντίες, νὰ μὴν εἶναι ὑποδουλωμένες στὸ κράσί, νὰ διδάσκουν τὰ κὰλὰ καὶ ἀληθινά, γιὰ νὰ νουθετοῦν καὶ σωφρονίζουν τὶς νέες, ὥστε αὐτὲς νὰ ἀγαποῦν τοὺς ἄνδρες τους καὶ τὰ παιδιά τους, νὰ εἶναι ἁγνές, νὰ ἔχουν σωφροσύνη, νὰ φροντίζουν γιὰ τὰ σπίτια τους, ἀγαθές, νὰ ὑποτάσσονται στὸὺς ἄνδρες τους, γιὰ νὰ μὴ βλασφημεῖται ὁ λόγος τοῦ Θεοῦ. ᾿Ἐπίσης τοὺς νεώτερους νὰ τοὺς προτρέπεις νὰ εἶναι σώφρονες,... Νὰ μὴ κακολογοῦν κανένα· νὰ εἶναι εἰρηνικοὶ καὶ ἀνεξίκακοι, ἐπιεικεῖς καὶ νὰ δείχνουν σὲ κάθε περίσταση πραότητα πρὸς ὅλους τοὺς ἀνθρώπους...θέλω νὰ πείθεις τὸὺς Χριστιανούς, γιὰ νὰ φρόντίζουν, ὅσοι ἔχουν πιστεύσει στὸν Θεόν, νὰ μὴ μένουν στὴν ἁπλὴ πίστη, ἀλλὰ νὰ πρωτοστατοῦν μὲ ζῆλο σὲ καλὰ ἔργα...καὶ μάλιστα στὶς ἐπείγουσες ἀνάγκες τῶν ἀδελφῶν, γιὰ νὰ μὴ μένουν ἄκαρποι.»
Ἀγαπητοί μου Ἀδελφοί,
Ὁ Ἀπόστολος Τῖτος ἀνάμεσα στά ἄλλα ἀντιμετώπισε μὲ σθένος τὴν εἰδωλολατρία. Ἔχοντας βαθιὰ φιλοσοφικὴ κατάρτιση καὶ λιπαρὴ γνώση τῆς ἀρχαιοελληνικῆς γραμματείας, κατόρθωσε μὲ τὸν φωτισμὸ τοῦ ἁγίου Πνεύματος, νά καταρρίψει τὶς θεωρεῖες γιὰ τὴν δῆθεν σύνδεση τῆς φιλοσοφίας καὶ τοῦ ἀρχαιοελληνικοῦ πολιτισμοῦ μὲ τὴν εἰδωλολατρικὴ θρησκεία. Ἀπέδειξε ὅτι ἡ ἀληθινὴ σοφία προέρχεται ἀπὸ τὸ Θεὸ καὶ πὼς ἡ κατὰ κόσμον σοφία ἔχει σχετικὴ ἀξία, διότι εἶναι προϊὸν τοῦ νοῦ, τοῦ πεπερασμένου ἀνθρώπου. Μὲ τὸν τρόπο αὐτὸ ἐκχριστιάνισε τὴν Κρήτη, θέτοντας γερὰ πνευματικὰ θεμέλια τῆς πίστης στον Χριστό.
Στις μέρες μας ἐπιχειρεῖται ἡ ἀναβίωση τῆς εἰδωλολατρίας. Ὄχι μόνο με τό πρόσχημα τῶν πολιτιστικῶν ἐκδηλώσεων ἤ κάποιων ἐνθνικιστικῶν ἐξάρσεων, ἀλλά καί μέσα ἀπό προκαταλήψεις καί πολλές δεισιδαιμονίες. Ἀρκετοί σύγχρονοι Χριστιανοί τοποθετοῦν δίπλα-δίπλα τόν Τίμιο Σταυρό καί τό μπλέ μάτι, τήν ἱερά Εἰκόνα καί τόν Ἁγιασμό, δίπλα στά σκόρδα, τά ρόδια καί τά πέταλα. Ἀκόμη-ἀκόμη, μιᾶς καί πλησιάζει ἡ ἑορτή τοῦ Ἁγίου Φανουρίου, ἐνῶ δέν ἔχουν ζυμώσει ποτέ πρόσφορο, δέν ἐκκλησιάζονται τακτικά, οὔτε συμμετέχουν στή μυστηριακή ζωή τῆς Ἐκκλησίας, ἐντούτοις με ἰδιαίτερο ζῆλο φτιάχνουν φανουρόπιτες, κάνοντας τήν θρησκευτική τους ἔκφραση, νά μοιάζει εἰδωλολατρική, καθώς ποτέ μέσα στην Ἐκκλησία δέν ἐπινοήθηκαν τέτοιες πρακτικές, κι ἄν κάποτε, κάπου ἐμφανίσθηκαν, καταδικάστηκαν ἀμέσως κι ἀνυπερθέτως.
Ἄς κρατήσουμε ἀποστάσεις ἀσφαλείας ἀπό κάθε εἴδους εἰδωλολατρίας καί θρησκοληψίας καί ἄς ἀκολουθήσωμε τόν ἐγγυημένο δρόμο τῆς Ὀρθόδοξης Ἐκκλησίας μας, μένοντας ἑνωμένοι μέ τόν Χριστό. Ἀμήν.