«Ὁ ἄρτος ὁ Ζῶν» Κυριακή 18 Αὐγούστου 2024 - H΄ Ματθαίου (Ματθαίου ιδ΄ 14-22)
Ἀγαπητοί μου Ἀδελφοί,
Στό σημερινό εὐαγγελικό ἀνάγνωσμα κυριαρχεῖ τό θέμα τῆς πρόνοιας τοῦ Θεοῦ γιά τούς ἀνθρώπους. Ὁ Κύριός μας Ἰησοῦς Χριστός σπλαχνίσθηκε τά πλήθη τοῦ λαοῦ, πού συγκεντρώθηκαν στόν ἔρημο ἐκεῖνο τόπο γιά νά τόν ἀκούσουν καί νά λάβουν τήν εὐεργεσία Του. Θεράπευσε τούς ἀσθενεῖς καί ἀφοῡ χόρτασε πρῶτα τήν πνευματική τους πείνα μέ τή θεία διδασκαλία Του, ὕστερα φρόντισε καί γιά τήν πείνα τῆς κοιλίας τους μέ τόν πολλαπλασιαμό τῶν πέντε ἄρτων καί τῶν δύο ἰχθύων.
Ἡ Ὀρθόδοξη Ἐκκλησία, γιά νά μᾶς θυμίζει τίς πολλαπλές εὐεργεσίες τοῦ Θεοῦ στή ζωή μας καί ἰδίως τήν πρόνοιά Του γιά ἐμᾶς, θέσπισε τήν ἀκολουθία τῆς Ἀρτοκλασίας, πού τελεῖται στούς πανηγυρικούς Ἑσπερινούς, ὥστε πάντα νά ἔχουμε στό μυαλό μας, πώς Ἐκεῖνος, ὅπως τότε καί σήμερα μᾶς τρέφει κατά τό πολύ ἔλεός Του. Γι’ αὐτό καί ἐπισφραγίζεται ἡ ἀκολουθία μέ τόν στίχο ἀπό τό 33ο ψαλμό: «Πλούσιοι ἐπτώχευσαν καί ἐπείνασαν, οἱ δέ ἐκζητοῦντες τόν Κύριον, οὐκ ἐλατωθήσονται παντός ἀγαθοῦ». Δηλαδή οἱ πλούσιοι καί στό παρελθόν πτώχευσαν καί θά πτωχεύσουν, πείνασαν καί θά πεινάσουν, ἐνῶ ἐκείνοι, πού μέ πίστη παρακαλοῦν τόν Κύριο, ζητοῦν τό ἔλεος καί τήν προστασία του καί ἐμπιστεύονται τή ζωή τους σ’ Ἐκεῖνον, δέν θά στερηθοῦν κανενός ἀγαθοῦ καί κυρίως δέν θά τούς λείψει ἡ χάρη τοῦ Κυρίου ἀπό τό σπιτικό τους.
Πολλοί διαβάζοντας τό θαῦμα τοῦ πολλαπλασιασμοῦ τῶν πέντε ἄρτων καί τῶν δύο ἰχθύων, ἴσως καί νά πιστεύουν, πώς ὁ Χριστός ἐπιχειρεῖ νά λύσει τό κοινωνικό πρόβλημα τῶν ἀνθρώπων, καλύπτοντας τίς ἀνάγκες τοῦ βιοπορισμοῦ τους.
Ἰσως καί νά θεωροῦν, πώς αὐτό ἦταν καί τό κύριο ἔργο Του, ἰδίως ἄν λάβουμε ὑπ΄ὄψιν μας τόν τρόπο σκέψης πολλῶν συγχρόνων Χριστιανῶν.
Ἀκοῦμε πολλούς σήμερα νά διαμαρτύρωνται γιά τό τί κάνει ἡ Ἐκκλησία, ἐνώπιον ὄντως τόσων δυσεπίλυτων προβλημάτων! Μιά τέτοια προσέγγιση ὅμως εἶναι ἀνεδαφική κι ἐπιζήμια. Διότι ἀπό τήν μιά μεριά ἀπαλλάσσει ἔμμεσα τούς διαμαρτυρόμενους ἀπό τήν εὐθύνη, παραβλέποντας ἐπιδεικτικά, ὅτι κι ἐκεῖνοι ἀνήκουν στήν Ἐκκλησία, ἐνῶ ἀπό τήν ἄλλη ἀποκαλύπτεται ἡ βαθιά τους ἄγνοια γιά τό ἔργο τοῦ Χριστοῦ, πού εἶναι ἡ σωτηρία καί ὄχι ἁπλῶς ὁ βιοπορισμός τους διά τῆς Ἐκκλησίας.
Σαφῶς καί ὁ Χριστός ἐνδιαφέρεται γιά τήν κάλυψη τῶν ὑλικῶν μας ἀναγκῶν, ὅπως καί τότε. Στή συνέχεια δέ τοῦ Χριστοῦ καί ἡ Ἐκκλησία ἐνδιαφέρεται τό ἴδιο γιά τίς ὑλικές ἀνάγκες τοῦ ἀνθρώπου, ἀλλά προβαίνει σέ ἱεράρχηση τῶν ἀναγκῶν καί τῶν ἀπαιτήσεων τῶν ἀνθρώπων. Πρῶτα νά διδάξῃ καί νά μεταδώσει τόν ἄρτο τῆς Ζωῆς καί μετά τόν καθημερινό ἄρτο.
Ἄν καί στίς ἡμέρες μας τό κοινωνικό ἔργο τῆς Ἐκκλησίας εἶναι ἀπαράμιλλο καί ἡ προσφορά της ἀσυναγώνιστη, ἐντούτοις γνωρίζουμε, ὅτι ἀκόμη κι ἄν ἡ Ἐκκλησία «ψωμίσει» πάντα τά ὑπάρχοντά Της καί τά παραδώσει στίς ἀνάγκες βιοπορισμοῦ τῶν παιδιῶν Της, τοῦτο δέν σώζει τόν ἄνθρωπο, παρά πρόσκαιρα χορταίνει τήν πείνα του καί περιποιεῖται τήν ἀνάγκη του. Σίγουρα πάντως, ὅπως φαίνεται καί ἀπό τήν ἑρμηνεία πού δίνουν οἱ Πατέρες τῆς Ἐκκλησίας μας, τό θαῦμα τοῦ πολλαπλασιασμοῦ τῶν ἄρτων καί τοῦ χορτασμοῦ τῶν ἀνθρώπων, κρύβει πίσω του ἕνα μεγάλο θεολογικό συμβολισμό, πού ἀφορᾶ στήν τροφή πού δέν χορταίνει ἁπλῶς τίς ὑλικές ἀνθρώπινες ἀνάγκες, ἀλλά τήν πείνα καί τή δίψα τῆς αἰωνιότητας.
Τό ἰσχυρό ἔναυσμα αὐτῆς τῆς ἑρμηνείας τό δίδει ὁ εὐαγγελιστής Ἰωάννης, ὁ ὁποῖος εὐθύς μετά τή διήγηση τοῦ σχετικοῦ θαύματος, παραθέτει στό ἕκτο κεφάλαιο τοῦ Εὐαγγελίου Του, τήν διδασκαλία τοῦ Χριστοῦ γιά τόν ἄρτο τῆς ζωῆς, πού κατεβαίνει ἀπό τόν Οὐρανό. Ο Χριστός ὁμιλεῖ γιά τόν ἐρχομό Του στόν κόσμο, πώς Ἐκεῖνος εἶναι ὁ Ἄρτος, πού κατεβαίνει ἀπό τόν οὐρανό καί δέν χάνεται, ἀλλά αἰώνια χορταίνει πνευματικῶς τόν ἄνθρωπο: «Αὐτός πού τρώει τή σάρκα μου καί πίνει τό αἷμα μου ἔχει ζωή παντοτινή, κι ἐγώ θά τόν ἀναστήσω τήν ἔσχατη ἡμέρα» (Ἰω. στ 54).
Ἔτσι συνειρμικῶς ἀντιλαμβανόμαστε, ὅτι πίσω ἀπό τόν χορτασμό τῶν ἀνθρώπων μέ τόν πολλαπλασιασμό τῶν πέντε ἄρτων καί τό περίσσευμά τους, ὁ Θεάνθρωπος Κύριό μας διδάσκει ἐμφανῶς τόν πνευματικό χορτασμό τῶν ἀνθρώπων μέ τό Ἄχραντο Σῶμα Του καί τό Τίμιο Αἷμα Του, τόν Ἄρτο τῆς Θείας Εὐχαριστίας, «τόν πάντοτε ἐσθιόμενον καί μηδέποτε δαπανώμενον, ἀλλά τούς μετέχοντας ἁγιάζοντα».
Νά γιατί λοιπόν ὁ Χριστός μετὰ τὸν πολλαπλασιασμὸ τῶν πέντε ἄρτων ἀποφεύγει τίς ἐνθουσιώδεις ἐκδηλώσεις τοῦ λαοῦ καί ἀναγκάζει τούς μαθητές νά εἰσέλθουν στό πλοῖο καί νά ἀναχωρήσουν (βλ.Ἰω. στ΄15). Δέν ἤθελε νά εἰσέλθουν στόν πειρασμό νά τόν ἀνακηρύξουν ἐπίγειο βασιλιᾶ μαζί μέ τόν ἐνθουσιαμένο ὄχλο, ἐπειδή ἁπλά χόρτασε τήν πείνα τους, ἀπαντώντας στίς ὑλικές τους ἀνάγκες. Εἶναι διαρκής ὁ πειρασμός τοῦ ἀνθρώπου νά προσκυνήσει ὅποιον εὔκολα τόν χορταίνει, ὑποθηκεύοντας τήν ἐλευθερία του, ἀκόμη καί αὐτήν τήν ἀξιοπρέπειά του, κυρίως ὅμως χάνοντας τήν εὐκαιρία τῆς μετάληψης τοῦ οὐρανίου ἄρτου καί οὐσιαστικά χάνοντας τήν σωτηρία του.
Ὁ Χριστός διαφεύγει ἀνάμεσα ἀπό τούς ἀνθρώπους καί πηγαίνει στό ὅρος νά προσευχηθεῖ. Εἶχε ἤδη φανερώσει μέ τρόπο μυστικό τό ἔργο τῆς Ἐκκλησίας Του στόν κόσμο μέσα ἀπό τήν μετάληψη τοῦ Ἄρτου! Ἄλλωστε ἡ ὁρολογία τῆς διηγήσεώς μας «λαβών», «ἀναβλέψας εἰς τόν οὐρανόν», «εὐλόγησε», «καί κλάσας ἔδωκε», παραπέμπει αὐτολεξεί στόν Μυστικό Δεῖπνο (Ματθ. κστ΄ 26-29. Μάρκ. ιδ΄ 22-25. Λουκ. κβ΄ 15-20). Τήν ἴδια αἴσθηση ἔχει ἡ εἰκονογραφική παράδοση τῆς Ἐκκλησίας, ἤδη ἀπό τήν ἐποχή τῶν κατακομβῶν, καθώς οἱ συμβολικές παραστάσεις τῆς Θείας Εὐχαριστίας, συμπεριλαμβάνουν ἕνα κοφίνι μέ τούς πέντε ἄρτους καί τούς δύο ἰχθύας.
Ἀγαπητοί μου Ἀδελφοί,
Ὁ Χριστός δέν ἐκπροσωπεῖ ἁπλῶς μία ὡραία καί ὑψηλή διδασκαλία πού ἐξυψώνει ἠθικά τους ἀνθρώπους. Ἔχει τήν πρόνοια τοῦ Πατέρα καί διά τῆς Ἐκκλησίας τήν λαχτάρα τῆς Μητέρας νά θρέψει ἀκόμη καί ὑλικά τούς ἀνθρώπους, ὅταν ἡ περίσταση τό ἀπαιτεῖ. Ἀλλὰ πάνω ἀπό ὅλα εἶναι τό μυστήριο τῆς Θείας Εὐχαριστίας, τό μυστήριο τοῦ Ἄρτου, πού κατεβαίνει ἀπό τόν Οὐρανό καί ἀποτελεῖ τό φάρμακο ἀθανασίας, τόν πλέον πολύτιμο θησαυρό, αὐτήν τήν ἴδια τήν ζωή γιά κάθε ἄνθρωπο, πού κατανοεῖ τήν αἰώνια προοπτική του καί ἀγωνίζεται νά τήν ζήσει μέ τόν Χριστό.
Πρέπει νά μᾶς συνέχουν τά θεϊκά λόγια τοῦ Κυρίου μας, ὅπως μᾶς τά διασώζει ὁ Ἰωάννης στό 6ο κεφάλαιο τοῦ Εὐαγγελίου του: «Ἐγώ εἶμαι ὁ ἄρτος ὁ ζωντανός, πού κατέβηκε ἀπό τόν οὐρανό. Ἐάν κάποιος φάει τόν ἄρτο τοῦτο θά ζήσει αἰώνια. Καί ὁ ἄρτος λοιπόν, πού ἐγώ θά δώσω εἶναι ἡ σάρκα μου ὑπέρ τῆς ζωῆς του κόσμου…Ἀλήθεια, ἀλήθεια σᾶς λέω ἐάν δέν φᾶτε την σάρκα τοῦ Υἱοῦ τοῦ ἀνθρώπου καί δέν πιεῖτε τό αἷμα του, δέν ἔχετε ζωή μέσα σας. Ἐκεῖνος πού μοῦ τρώει τήν σάρκα καί μοῦ πίνει τό αἷμα ἔχει ζωή αἰώνια κι ἐγώ θά τόν ἀναστήσω τήν ἔσχατη ἡμέρα.»Ἀμήν.