Η εορτή του Ευαγγελισμού της Θεοτόκου
Σήμερα, 25η Μαρτίου, σύσσωμος ὁ Ὀρθόδοξος Ἑλληνισμός, ἀπ’ ἄκρου ἕως ἄκρου, πανηγυρίζει τίς δύο μεγάλες ἐπετείους τῆς Ἱστορίας του:
Α) Τόν Εὐαγγελισμό τῆς Θεοτόκου, ὡς ἀπαρχή τῆς λυτρώσεως τοῦ ἀνθρωπίνου γένους, πού κομίζει ὁ ἐρχομός τοῦ Σωτῆρος Χριστοῦ
καί Β) τήν ἔναρξη τῆς Ἐπαναστάσεως τοῦ 1821, ὡς τήν ἀπαρχή τῆς λυτρώσεως τοῦ Ἔθνους μας ἀπό τήν σκλαβιά τῆς Τουρκοκρατίας.
Σήμερα λοιπόν, ἀκολουθώντας μία ἰδιαίτερη τυπική διάταξη ψάλλουμε τήν Β΄Στάση τῶν Χαιρετισμῶν, μαζί μέ τόν μεθέορτο ἑσπερινό τῆς Ἑορτῆς, ἀντί τοῦ Μικροῦ Ἀποδείπνου. Ἀκούσαμε νά γίνεται λόγος γιά τήν ἔκπληξη, πού ἔνιωσαν οἱ Ποιμένες, οἱ Μάγοι καί ὅσοι ἀξιώθηκαν νά ἀναγνωρίσουν στό θεῖο βρέφος Αὐτόν τόν Θεάνθρωπο Κύριο, Σωτῆρα καί Λυτρωτή μας.
Ὁ Θεός μέ τήν ἐνανθρώπησή Του ξεκινᾶ δυναμικά τήν ἀναδημιουργία τοῦ κόσμου θέτοντας ὡς κέντρο του τόν νέο Ἀδάμ, τόν Χριστό. Ὁ Χριστός ἐνσαρκώνει τήν πραγματική ἐλευθερία, καθώς νικᾶ καί αὐτόν τόν θάνατο ἀκόμη, γιατί εἶναι καί προσφέρεται ὡς ἡ ὄντως Ζωή.
Γίνεται ὁ ἴδιος ὁ Θεάνθρωπος Κύριος ὁ Εὐ-αγγελισμός τῶν ἀνθρώπων. Τό χαρούμενο δηλαδή ἄγγελμα γιά τόν ἄνθρωπο, πού ἀγωνίζεται νά ἀποτινάξει τή σκλαβιά τῆς ἁμαρτίας καί ἡ μεγάλη του ἐλπίδα μαζί. Μιά ἐλπίδα, που ἀνανεώνεται εἰς τό διηνεκές, ἀφοῦ ταυτίζεται μέ τόν Χριστόν.
Ὁ Θεάνθρωπος Κύριος ἔρχεται δυναμικά μέσα ἀπό τή σημερινή ἑορτή γιά νά καταργήσει τήν δύναμη τῆς ἁμαρτίας καί τήν ἰσχύ τοῦ θανάτου καί νά ὁδηγήσει τόν ἄνθρωπο στήν ἐλευθερία καί τή σωτηρία του.
Ὁ ἄνθρωπος πλέον, μέσα ἀπό τόν πνευματικό του ἀγῶνα ζεῖ τήν ἐλευθερία τοῦ Χριστοῦ, μπορεῖ νά ἀποτινάξει κάθε ζυγό ἀπό τον τράχηλό του, βρίσκει τό σθένος νά ἀγωνισθεῖ γιά τήν ἀνεξαρτησία του ἀπό τήν ὁποιαδήποτε σκλαβιά.
Αὐτή ἦταν καί ἡ κεντρική ἰδέα τοῦ μεγάλου πνευματικοῦ Φιλοκαλικοῦ κινήματος τῶν Κολλυβάδων Πατέρων τόν 18ο αἰῶνα, πού πέρασαν καί ἀπό τά Νησιά μας καί ἵδρυσαν Ἱερές Μονές ἀφιερωμένες στόν Εὐαγγελισμό τῆς Θεοτόκου.
Μέ ἀφετηρία τό πνευματικό περιεχόμενο τῆς Ἑορτῆς τοῦ Εὐαγγελισμοῦ προώθησαν ἕνα εἶδος ἐπανευαγγελισμοῦ τοῦ ὑπόδουλου Ὀρθοδόξου Γένους.
Γιά τόν λόγο αὐτό καί ἡ Ἑλληνική Ἐπανάσταση ὁρίσθηκε νά λάβῃ ἀρχή ἀνήμερα τῆς ἑορτῆς τοῦ Εὐαγγελισμοῦ τῆς Θεοτόκου, στίς 25 Μαρτίου τοῦ 1821!
Οἱ ἅγιοι Κολλυβᾶδες ξεχύθηκαν μέσα στό ὑπόδουλο Γένος μας. Μέ τό κήρυγμα καί τή ζωή τους, χρησιμοποιώντας τίς ἀνεξάντλητες καί σωστικές δυνάμεις τῆς ὀρθόδοξης λατρείας καί πνευματικότητας ἐμψύχωσαν τούς προγόνους μας.
Ἐναγωνίως προέβαλαν ἀνάμεσα στ’ ἄλλα τή συχνή θεία Μετάληψη, τόν ἀπαραίτητο Ἐκκλησιασμό τήν Κυριακή, ὡς κατ’ ἐξοχήν ἡμέρας θείας Κοινωνίας καί τήν συνεχῆ καί ἀδιάλειπτη προσευχή. Γιά τήν ὠφέλεια τῶν σκλαβωμένων Ἑλλήνων μετέφρασαν στήν καθομιλουμένη γλῶσσα τῆς ἐποχῆς πολλά πατερικά καί ἀσκητικά καί τά ἐξέδοσαν μέ πολλούς κόπους καί θυσίες γιά νά μελετᾶ τό ὑπόδουλο Γένος καί νά ἀναζωπυρωθῇ ἡ πίστη στόν Χριστό καί μαζί της ἡ ἀγάπη στήν Πατρίδα.
Ἔδωσαν ἔμφαση στήν ἄθληση τῶν Νεομαρτύρων τῆς Τουρκοκρατίας.
Ὡς πνευματικοί καί ἐξομολόγοι τους, ἐνεθάρρυναν τούς Νεομάρτυρες νά ὁμολογήσουν τόν Χριστό ἐνώπιον τοῦ Τούρκου δυνάστη καί νά μαρτυρήσουν, ὡς Ὀρθόδοξοι καί Ἕλληνες, ποτίζοντας μέ τό αἷμα τους τό δένδρο τῆς πίστης καί τῆς ἐλευθερίας, ὅπως συνέβη καί μέ τόν ἅγιο Νεομάρτυρα Γεώργιο ἀπό τήν Χώρα τῆς Σάμου.
Ἔτσι πῆρε θάρρος τό ὑπόδουλο Γένος μας. Οἱ Πρόγονοί μας ἄρχισαν νά προσεύχωνται ἐντονώτερα, νά ἐκκλησιάζωνται περισσότερο, νά νηστεύουν ἀνυπερθέτως τίς Τετάρτες, τίς Παρασκευές καί τίς Σαρακοστές γιά νά διακρίνωνται ἔτσι κι ἀπό τούς Τούρκους. Ταυτόχρονα ἐξομολογούνταν καί νά κοινωνούσαν τακτικά, γιατί γνώριζαν πλέον πώς μόνον ὁ ἄνθρωπος πού ὑποβάλλεται μέ τή θέλησή του καί μέ χαρά σέ ἀγῶνες πνευματικούς, ὄχι μόνο εἶναι αἰσιόδοξος, ἀλλά πάντοτε νικᾶ, κάθε ἐχθρό, ὅπως ὁ Δαβίδ τόν Γολιάθ κι ὅπως ὁ Νέστορας τόν Λυαῖο, καθώς εἶναι ἑνωμένος μέ τόν Χριστό!
Τό ὑπόδουλο Γένος εἶχε πλέον τή δυνατότητα νά ἀνελιχθεῖ πνευματικά καί ν’ ἀντιμετωπίσει ὄχι μόνο τόν κίνδυνο τοῦ ἰσλαμισμοῦ ἀπό τήν Τουρκοκρατία, ἀλλά καί τήν πρόκληση τοῦ Εὐρωπαϊκοῦ Διαφωτισμοῦ, ὁ ὁποῖος μέ ὕπουλο τρόπο προωθοῦσε τήν ἐκκοσμίκευση καί τή λογικοκρατία.
Ἡ Ὀρθόδοξη Ἐκκλησία μας μέ τή ζωή καί τή διδασκαλία της στήριξε πνευματικά τήν ἐξέγερση καί προετοίμασε μυστικά καί ἐκ Θεοῦ τήν πορεία τῆς ἐθνικῆς μας παλιγγενεσίας. Ἄν κάποιος ἀκόμη ἀμφιβάλλει γι’ αὐτόν τόν συλλογισμό, ἄς διαβάσει τά ἀπομνημονεύματα τοῦ Μακρυγιάννη ἤ τοῦ Γεωργίου Τερτσέτη, ἑνός τῶν δικαστῶν, πού ἀθώωσαν τόν Θεόδωρο Κολοκοτρώνη ἤ ἄς ἀναδιφήσει στίς περιγραφές τῶν ξένων περιηγητῶν, ὅπως τοῦ γάλλου Πουκεβίλ.
Κι ἄν δέν καλυφθεῖ, ἄς στρέψει τήν ματιά του στήν κλειστή πόρτα τοῦ Πατριαρχείου, πού σφραγίσθηκε στίς 10 Ἀπριλίου 1821, τήν ἡμέρα τῆς Κυριακῆς τοῦ Πάσχα μέ τόν ἀπαγχονισμό τοῦ Οἰκουμενικοῦ Πατριάρχου Γρηγορίου τοῦ Ε΄. Ὁ μεγάλος αὐτός Ἐθνο-ἱερομάρτυρας, θεωρήθηκε ἀπό τούς Τούρκους ὁ μεγάλος ἠθικός αὐτουργός τοῦ ξεσηκωμοῦ τῶν Ἑλλήνων μαζί μέ τήν στρατιά τῶν περίπου 10.000 καταγεγραμμένων Κληρικῶν καί Μοναχῶν, πού θυσιάσθηκαν γιά τήν πατρίδα μας.
Ὁ Ὀρθόδοξος Κλῆρος δεν μπορεῖ νά μή συμμετάσχει στούς ἐθνικούς-ἀπελευθερωτικούς μας ἀγῶνες, διότι το ἔργο του και στήν περίοδο της εἰρήνης εἶναι ἀπελευθερωτικό. Ὁ Ἐπίσκοπος καί μετά ἀπό αὐτόν οἱ Ἱερεῖς οἰκονομοῦν τήν Χάρη του Θεοῦ γιά νά ἐλευθερώνονται οἱ ἀνθρώπινες ψυχές ἀπό τήν δουλεία τῆς ἁμαρτίας καί τοῦ διαβόλου. Ἴσως η σημαντικότερη προσφορά τοῦ ἱεροῦ Κλήρου στο Ἔθνος μας δεν εἶναι τόσο ἡ ἀναμφισβήτιτη συμμετοχή του στις ἔνοπλες εξεγέρσεις και συγκρούσεις, ὅσο ἡ συμβολή του στη συντήρηση του ἑλληνορθοδόξου φρονήματος του Γένους και τή διατήρηση της ἀγάπης του γιά την ἐλευθερία, πού μᾶς δώρισε ὁ Θεός.
Ἀγαπητοί μου Ἀδελφοί,
Τό θεολογικό περιεχόμενο τῆς ἑορτῆς τοῦ Εὐαγγελισμοῦ τῆς Θεοτόκου μπορεῖ ν’ ἀποτελέσει καί γιά τό σύγχρονο Ἕλληνα τήν διαρκῶς ἀνανεούμενη ἐλπίδα γιά τόν ἀγῶνα τῆς καρδιᾶς του ἐνάντια σέ κάθε τί, πού δυναστεύει τη ζωή του ἤ ἀπειλεῖ τήν πνευματική του ἀκεραιότητα. Ἀρκεῖ ὁ ἀγῶνας νά διεξάγεται μέσα στά πλαίσια, πού ἡ Ἐκκλησία μας ὁρίζει, μέ πίστη στόν Χριστό, ὡς Σωτῆρα καί Λυτρωτή, μέ γνώμονα τή διάκριση καί μέ κριτήριο τήν ἀγάπη. Ἀμήν. (Απομαγνητοφωνημένο κήρυγμα του Σεβασμιωτάτου Μητροπολίτου μας κ.κ. Ευσεβίου)