«Ἅγια Θεοφάνεια ἤ Ἅγια Φῶτα» Κυριακή μετά τά Φῶτα - 14 Ἰανουαρίου 2024

Συντάχθηκε στις 09 Ιανουαρίου 2024.

Ἀγαπητοί μου Ἀδελφοί,

Σήμερα ἀποδίδεται ἡ ἑορτή τῶν Ἁγίων Θεοφανείων, ἡ ὁποία ὀνομάζεται καί Ἅγια Φῶτα. Ἡ πρώτη ὀνομασία τῆς ἑορτῆς «Θεοφάνεια» ἀφορᾶ στήν φανέρωση τοῦ Ἁγίου Τριαδικοῦ Θεοῦ κατά τήν βάπτιση τοῦ Κυρίου στόν Ἰορδάνη ἀπό τόν Ἰωάννη. Ἡ δεύτερη ὀνομασία «Φῶτα» ἀφορᾶ στόν φωτισμό πού ἔλαβε ὁ κόσμος ἀπό τόν Ἐπιφανέντα Χριστό, σύμφωνα καί μέ τήν προφητική ρήση τοῦ Ἠσαΐα: «ὁ λαὸς ὁ πορευόμενος ἐν σκότει, ἴδετε φῶς μέγα· οἱ κατοικοῦντες ἐν χώρᾳ καὶ σκιᾷ θανάτου, φῶς λάμψει ἐφ᾿ ὑμᾶς.» (βλ. Θ΄2).

Ὅπως ὅλα τά γεγονότα τῆς θείας Οἰκονομίας, δηλαδή ὅλα ὅσα ἐπετέλεσε γιά τή σωτηρία μας ὁ Ἐνανθρωπήσας καί Ἐπιφανείς Θεός, ὁ Κύριός μας Ἰησοῦς Χριστός, ἔτσι καί τό βάπτισμά Του στόν Ἰορδάνη προφητεύθηκε καί προτυπώθηκε λεπτομερῶς στήν Παλαιά Διαθήκη. Τοῦτο ἀντιλαμβανόμαστε τόσο μέσα ἀπό προφητικές ρήσεις, ὅσο καί μέσα ἀπό διάφορα ἱστορικά συμβᾶντα, σέ κάποια ἀπό τά ὁποῖα θά ἀφιερώσουμε τή σημερινή ὁμιλία.

Ἀρχικῶς νά σημειώσουμε, ὅτι ὁ Προφήτης καί Βασιλιᾶς Δαβίδ στόν 113^ο ψαλμό προφητεύει τήν ἀντίδραση τοῦ φυσικοῦ στοιχείου τοῦ νεροῦ τόσο τοῦ ποταμοῦ Ἰορδάνη, ὅσο καί τῆς θάλασσας στήν ὁποία ἐκβάλλει. Ἀπευθυνόμενος σάν σέ πρόσωπα, πρός τόν Ἰορδάνη καί τή θάλασσα, προορᾶται τήν στιγμή τοῦ βαπτίσματος τοῦ Χριστοῦ καί τήν ἀδυναμία τῆς φύσης νά ἀντέξει τήν ἄμετρη συγκατάβαση τοῦ Θεανθρώπου Κυρίου. Γι’ αὐτό στόν 3^ο στίχο  γράφει: «Ἡ θάλασσα εἶδε καί ἔφυγε, ὁ Ἰορδάνης στράφηκε πίσω στίς πηγές του» καί στόν 4^ο στίχο ἐρωτᾶ: «Τί σου συνέβη θάλασσα καί ἔφυγες καί σέ ἐσένα Ἰορδάνη τί συνέβη καί στράφηκες πρός τά πίσω;», ὅπως ἀκούσαμε συχνά αὐτή τήν περίοδο. Γιά νά ἀπαντήσει ἐμμέσως πλήν σαφῶς στούς ἀμέσως ἑπομένους στίχους καί νά μᾶς ἀφήσει νά κατανοήσουμε αὐτό, τό ὁποῖο συχνά εἰπώθηκε μέσα ἀπό τούς ὕμνους τῶν Ἁγίων ἑορτῶν τῶν Χριστουγέννων καί τῶν Θεοφανείων κι ὅπως ὁ Ἅγιος Ἰωάννης ὁ Χρυσόστομος τό ἑρμηνεύει λέγοντας: «Μήν ἀναζητεῖς τό πώς καί τί συνέβη. ἐπειδή ὅπου θέλει ὁ Θεός ὑπερβαίνεται τῆς φύσεως ἡ τάξη. Ἀφοῦ τό θέλησε, τό κατέστησε δυνατό, κατέβηκε στή γῆ, ἔσωσε τόν ἄνθρωπο...».

Σέ ἕνα ἄλλο σημεῖο καί πάλι ὁ Ἅγιος Ἰωάννης ὁ Χρυσόστομος δίνει μιά ἀλληγορική ἑρμηνεία στήν ἐπιστροφή τοῦ Ἰορδάνη καί τή φυγή τῆς θάλασσας. Λαμβάνει ἀφορμή ἀπό τό ὅτι ὁ ποταμός Ἰορδάνης ξεκινάει ἀπό δύο πηγές, τήν Ἰόρ καί τήν Δᾶν καί ἐκβάλλει στήν Νεκρά Θάλασσα. Λέει χαρακτηριστικά, πώς ὁ Ἰορδάνης ποταμός συμβολίζει τό ἀνθρώπινο γένος, τό ὁποῖο ξεκινᾶ ἀπό τόν Ἀδάμ καί τήν Εὔα (Ἰορ καί Δᾶν). Ἡ πορεία τους ὁδηγεῖ πρός τήν νέκρωση, ἡ ὁποία συμβολίζεται μέ τήν Νεκρά Θάλασσα. Ἦλθε ὅμως ὁ Χριστός καί μέ τό Βάπτισμά Του ἀνέστρεψε τή ροή τοῦ ποταμοῦ καί τῶν ἀνθρώπων, οἱ ὁποῖοι πλέον δέν τρέχουν πρός τόν θάνατο, ἀλλά πρός τήν ἀφθαρσία καί τήν αἰωνιότητα.

Τό Βάπτισμα τοῦ Χριστοῦ στόν Ἰορδάνη ὅμως, προφητεύεται καί προτυπώνεται μέ πολύ εὔγλωτο τρόπο μέσα ἀπό κάποια περιστατικά τῆς Παλαιᾶς Διαθήκης, κάποια ἀπό τά οποῖα ἀναφέρουν καί τήν στροφή τῶν ποταμίων ρείθρων τοῦ Ἰορδάνη πρός τά πίσω καί τήν παράλληλη φυγή τῆς θάλασσας, ὡς συνέπεια τῆς στάσης τῆς ροῆς τοῦ ποταμοῦ.

-Στό βιβλίο τοῦ Ἰησοῦ τοῦ Ναυῆ μνημονεύεται γιά πρώτη φορά ἡ στάση του Ἰορδάνη ποταμοῦ, ὅταν οἱ Ἱερεῖς εἰσῆλθαν μέσα στόν ὁρμητικό ποταμό, φέροντας ἐπί τῶν ὤμων τους τήν Κιβωτό τῆς Διαθήκης, ἡ ὁποία δίχως ἄλλο προτυπώνει τόν Ἐνανθρωπήσαντα καί Βαπτιζόμενο Κύριο Ἰησοῦ Χριστό! Τότε σύμφωνα μέ τήν περιγραφή: «τά νερά πού κατέβαιναν ἀπό τίς πηγές τοῦ ποταμοῦ σταμάτησαν κι ἔγιναν ἕνας στερεός ὄγκος, πού στάθηκε πολύ μακρυά...ἐνῶ τά νερά πού εἶχαν περάσει κατέβηκαν πρός τήν Νεκρά θάλασσα, ὥσπου ἐξαφανίστηκαν ἐντελῶς». Τοῦτο εἶχε ὡς ἀποτέλεσμα νά περάσει ὅλος ὁ λαός μέ ἀσφάλεια τόν ὁρμητικό ποταμό πρός τήν γῆ τῆς Ἐπαγγελίας (βλ. Γ΄7-8, 15-17).

-Στό Τέταρτο Βιβλίο τῶν Βασιλειῶν ἐπίσης, μαρτυρεῖται δύο φορές ἡ στάση τῶν ποταμίων ρείθρων τοῦ Ἰορδάνη, ὅταν ὁ Προφήτης Ἠλίας τήν πρώτη κι ὁ Προφήτης Ἐλισσαῖος τήν δεύτερη φορά χτύπησαν τά νερά τοῦ ποταμοῦ μέ τήν μηλωτή τοῦ Προφήτη Ἠλία, (τό ἐπανωφόρι του δηλαδή) καί τά νερά στάθηκαν ὥστε νά δύνανται νά περάσουν τόν ὁρμητικό ποταμό καί τίς δύο φορές (βλ. Β΄6-14).

-Ἀκόμη μία γλαφυρή προτύπωση τοῦ Βαπτίσματος τοῦ Κυρίου στόν Ἰορδάνη περιγράφεται καί πάλι στό Τέταρτο Βιβλίο τῶν Βασιλειῶν, ἡ ὁποία ἔχει σχέση, ὄχι μέ τή στάση καί ἐπιτροφή τῶν ὑδάτων τοῦ ποταμοῦ, ἀλλά προφητεύει τήν λύτρωση, τήν ὁποία λαμβάνουν οἱ βαπτιζόμενοι στό ὄνομα τῆς Ἁγίας Τριάδος, ἀπό τό προπατορικό καί κάθε ἄλλο ἁμάρτημα. Ἡ ἁμαρτία τοῦ ἀνθρώπου, θεωρούμενη ὡς ἀσθένεια τῆς ψυχῆς, στό συγκεκριμένο περιστατικό συμβολίζεται μέ τή λέπρα τοῦ σώματος ἑνός Σύριου ἄρχοντα, τοῦ Νεεμάν, ὁ ὁποῖος ἀναζήτησε τήν θεραπεία του στόν Προφήτη Ἐλισσαῖο. Ἐκεῖνος τόν συμβούλευσε νά πάει καί νά πλυθεῖ ἑφτά φορές στόν Ἰορδάνη ποταμό, ἀλλά ὁ Νεεμάν ξενίστηκε ἀπό τή συμβουλή αὐτή καί τήν θεώρησε μᾶλλον προσβλητική, καθώς ὅπως σημειώνεται, εἶπε θυμωμένος πώς ἡ Συρία εἶχε πολύ μεγαλύτερα καί καλύτερα ποτάμια γιά νά πλυθεῖ σέ αὐτά. Ὅμως ἐν τέλει μέ τήν προτροπή ἑνός καλοῦ του συμβούλου, τελικῶς ὑπάκουσε καί πῆγε καί λούστηκε ἑφτά φορές μέσα στόν Ἰορδάνη «κι ἀμέσως ἡ σάρκα του ἔγινε σάν τή σάρκα μικροῦ παιδιοῦ καί καθαρίσθηκε» (Ε΄9-14).

Αὐτό τό περιστατικό τό ἀνάφέρει κι ὁ Κύριός μας Ἰησοῦς Χριστός (βλ. Λουκ. δ΄27) ὁμιλώντας πρός τούς Ἰουδαίους, οἱ ὁποῖοι θεωροῦσαν πώς καί μόνον ἡ ἑβραϊκή τους καταγωγή ἔφτανε για τήν σωτηρία τους. Ὅμως αὐτά τά λόγια τοῦ Χριστοῦ ἀφοροῦν καί σέ ἐμᾶς τούς Ὀρθοδόξους Χριστιανούς καί σημαίνουν πώς δέν πρέπει νά ἐφησυχάζουμε, ἐπειδή εὐλογηθήκαμε νά βαπτισθοῦμε στό Ὄνομα τοῦ Πατρός καί τοῦ Υἱοῦ καί τοῦ Ἁγίου Πνεύματος, ἀλλά πάντοτε νά δραστηριοποιούμαστε, ὥστε νά ἀνακαινίζουμε τούς ἑαυτούς μας μέσα ἀπό τή Μυστηριακή ζωή τῆς Ἐκκλησίας μας.

Ἀγαπητοί μου Ἀδελφοί,

Ὁ Ἅγιος Ἰωάννης ὁ Δαμασκηνός διδάσκει πώς ὁ Χριστός βαπτίσθηκε, ἀνάμεσα στά ἄλλα καί γιά νά ἀποκαλύψει στούς ἀνθρώπους τό Μυστήριο τῆς Ἁγίας Τριάδος, γιά νά καθαρίσει ἀπό τήν ἁμαρτία ὁλόκληρη τήν ἀνθρωπότητα καί γιά νά εἰσαγάγει στήν Ἐκκλησία τόν τῦπο τοῦ Βαπτίσματος.

Ἆρα λοιπόν τά Ἅγια Θεοφάνεια ἤ Ἅγια Φῶτα, ὅπως προαναφέραμε, πρέπει νά θυμίζουν στόν καθένα μας τήν ἡμέρα τοῦ προσωπικοῦ μας θείου φωτισμοῦ, τῆς υἱοθεσίας μας ἀπό τόν Θεό καί τῆς εἰσόδου μας στήν Ἐκκλησία διά τοῦ ἁγίου Βαπτίσματος.

Ἐνδυθήκαμε τόν Χριστό μέ τό Ἅγιο Βάπτισμα, λάβαμε τά χαρίσματα τοῦ Ἁγίου Πνεύματος μέ τό Ἅγιο Χρῖσμα, ὀφείλουμε μέσα ἀπό τό Μυστήριο τῆς Μετανοίας καί Ἐξομολογήσεως, τό ὁποῖο ὀνομάζεται δεύτερο βάπτισμα, νά καθαρίζουμε τήν ψυχή ἀπό τή λέπρα τῆς ἁμαρτίας καί μέ τή θεία Εὐχαριστία, κοινωνώντας τοῦ Σώματος καί τοῦ Αἵματος τοῦ Χριστοῦ νά παραμένουμε ἑνωμένοι στό Σῶμα Του, τήν ἁγία μας Ἐκκλησία.

Ἄς ἐννοήσουμε ἐνδελεχῶς τήν παράκληση τοῦ μεγάλου Πατέρα τῆς Ἐκκλησίας μας ἁγίου Γρηγορίου τοῦ Θεολόγου, ὅπως τήν ἀναφέρει σέ μία ὁμιλία του εἰς τά Ἅγια Φῶτα: « Ἐγώ εἶμαι τό Φῶς τοῦ κόσμου (καθώς λέγει ὁ Χριστός)...Ἔφθασε ὁ καιρός τῆς ἀναγεννήσεως, πού μᾶς ἦλθε ἀπό τόν Οὐρανό, ἀς ἀναγεννηθοῦμε. Ἔφθασε ὁ καιρός γιά τήν ἀναδημιουργία μας, ἄς ξαναγίνουμε, ὅπως ὁ πρωτόπλαστος Ἀδάμ, μακρυά ἀπό τήν ἁμαρτία. Ἄς μήν μείνουμε στήν ἀσχήμια τῆς ἁμαρτίας, ἀλλά ἄς γίνουμε ὅπως ὅταν βαπισθήκαμε, παραμένοντας ἀναγεννημένοι μέσα ἀπό τή ζωή τῆς Ἐκκλησίας.» Ἀμήν. 

Εκτύπωση Email