«Ὁ Μέγας Κωνσταντῖνος: πρότυπο Ὀρθοδόξου Χριστιανοῦ - Ῥωμηοῦ Ἡγέτη!» Κυριακή ΣΤ΄ ἀπό τοῦ Πάσχα - 21 Μαΐου 2023 (Πραξ. κς΄ 1, 12-20)
Ἀγαπητοί μου Ἀδελφοί, Χριστός Ἀνέστη!
Στό σημερινό ἀποστολικό ἀνάγνωσμα, ἀπό τό 26ο κεφάλαιο τῶν Πράξεων τῶν Ἀποστόλων, ἀκούσαμε τόν ἀπόστολο Παῦλο, νά διηγεῖται στόν Βασιλιᾶ Ἀγρίππα τόν τρόπο, μέ τόν ὁποῖο τόν κάλεσε ὁ Χριστός νά γίνει ἀπόστολός Του.
Πῶς, καθ’ ὁδόν πρός τήν Δαμασκό, ὅπου ἐπρόκειτο νά ἐνεργήσει διωγμό ἐναντίον τῶν Χριστιανῶν, τό ἄκτιστο φῶς τοῦ Χριστοῦ, παρά τό ὅτι ἦταν μέρα-μεσημέρι, περιάστραψε τόν τότε Σαῦλο καί μετέπειτα Παῦλο, καλώντας Τον στή μαθητεία Του: «Σαούλ, Σαούλ, γιατί μέ καταδιώκεις; Εἶναι σκληρό (δηλ. ἐπώδυνο καί χωρίς ἀποτέλεσμα) γιά σένα νά κλωτσᾶς πάνω σέ σιδερένια καρφιά».
Αὐτή ἡ πρώτη συνάντηση τοῦ Παύλου μέ τόν Χριστό, ἦταν ἡ προσωπική του Πεντηκοστή! Ἡ κάθε μία λέξη τῆς διηγήσεως ἐξαίρει τό ὑπερφυσικό στοιχεῖο τῆς κλήσης καί βεβαιώνει τήν ἀρχή μιᾶς νέας πορείας, μιᾶς νέας ἐμπειρίας, μιᾶς νέας ζωῆς γιά τόν Απόστολο τῶν Ἐθνῶν, ἡ ὁποῖα ὡστόσο στηρίχθηκε στὶς ἁγνές προθέσεις, καί τήν ἀγάπη του πρός τόν Θεό.
Καθώς διαβάζεται σήμερα ἡ συγκεκριμένη περικοπή, ἡμέρα μνήμης τῶν Ἁγίων ἐνδόξων θεοστέπτων Βασιλέων καί Ἰσαποστόλων Κωνσταντίνου καί Ἑλένης, μνημονεύοντας τό βίο καί τήν πολιτεία τοῦ Ἁγίου Κωνσταντίνου ἀντιλαμβανόμαστε, ὅτι κι ἐκεῖνος πειθάρχησε σέ μία οὐράνια ὀπτασία καί, ὅπως λέει καί τό ἀπολυτίκιο τῆς ἑορτῆς, δέχθηκε τήν κλήση ἀπό τόν Θεό καί ὄχι ἀπό ἀνθρώπους.
Ἀπό τίς γνήσιες ἱστορικές πηγές μαθαίνουμε, πώς πρίν τήν καθοριστική μάχη, πού διεξήγαγε ὁ Μέγας Κωνσταντῖνος ἐναντίον τοῦ Μαξεντίου στήν Μουλβία γέφυρα τοῦ Τίβερη ποταμοῦ, λίγο πιό ἔξω ἀπό τήν Ῥώμη, ἐμφανίσθηκε στόν οὐρανό, ὁλοφώτεινο τό σημεῖο τοῦ Τιμίου Σταυροῦ μέ τήν ἐπιγραφή «ΤΟΥΤΩι ΝΙΚΑ», δηλαδή μέ αὐτό νά νικᾶς. Μαθαίνουμε ἐπίσης, ὅτι ὁ ἅγιος Ἀρτέμιος, πού ἦταν παρών καί οἱ ἄλλοι στρατιῶτες, βεβαίωσαν τήν ἀλήθεια τῆς οὐράνιας ὀπτασίας. Ἀμέσως κατ’ ἐντολήν του φτιάχθηκαν λάβαρα μέ τό σημεῖο τοῦ Τιμίου Σταυροῦ καί τήν ἐπιγραφή ΤΟΥΤΩι ΝΙΚΑ, ἐνῶ τό μονόγραμμα τοῦ Χριστοῦ κοσμοῦσε πλέον τίς ἀσπίδες τῶν στρατιωτῶν. Ὁ στρατός τοῦ Μ. Κωνσταντίνου θριάμβευσε, ἄν καί ὑστεροῦσε ἀριθμητικά ἔναντι τοῦ πολυαρίθμου ἐχθρικοῦ στρατεύματος τοῦ Μαξεντίου.
Ὁ Μέγας Κωνσταντῖνος λαμβάνοντας τό οὐράνιο μήνυμα, ἀνταποκρίθηκε στήν κλήση Του. Ὁ Χριστός εἶχε προετοιμάσει τόν Κωνσταντῖνο γιά αὐτήν τήν ἐξέλιξη, ἤδη ἀπό τήν παιδική καί ἐφηβική του ἡλικία. Ὄχι μόνο ἐξαιτίας τῆς «ἐν παιδείᾳ καί νουθεσίᾳ Κυρίου» (Ἐφεσ. στ΄ 4) ἀνατροφῆς του ἀπό τήν Μητέρα του τήν ἁγία Ἑλένη, ἀλλά καί διότι ἔζησε ἀπό κοντά τό μαρτύριο τοῦ Ἁγίου ἐνδόξου Μεγαλομάρτυρος Γεωργίου τοῦ Τροπαιοφόρου καί ἐγνώρισε τό σθένος, τή γενναιότητα, τό θάρρος καί τό ἀξεπέραστο ἦθος, πού ἐκεῖνος ἐπέδειξε καί μαζί του ἀμέτρητοι ἄλλοι ἅγιοι Μάρτυρες.
Σάν ἔτοιμος λοιπόν, ἀπό καιρό ὁ Μ. Κωνσταντῖνος ἀναλαμβάνει πλέον τά ἡνία ὅλης τῆς Ῥωμαϊκῆς Αὐτοκρατορίας. Ἔχοντας μαζί μέ τόν Λικίνιο συνυπογράψει τό Διάταγμα τῶν Μεδιολάνων τό 313 μ.Χ., κήρυξε τήν ἀνεξιθρησκεία σέ ὅλη τήν Ῥωμαϊκή ἐπικράτεια καί ἀνέτρεψε τήν πορεία τῆς ἱστορίας μέ τίς θρησκευτικές καί ἀστικές ἀλλαγές, τίς ὁποῖες σύν τῷ χρόνῳ ἐπέφερε, ἐπηρεασμένος ἀπό τήν διδασκαλία τοῦ Εὐαγγελίου τοῦ Χριστοῦ.
- Οἱ διωγμοί ἐναντίον τῶν Χριστιανῶν σταμάτησαν.
-Ὁ θεσμός τῆς δουλείας καταργήθηκε καί οἱ δοῦλοι ἔγιναν ἀπελεύθεροι.
-Ἀπαγορεύθηκε ὁ στιγματισμός τῶν καταδίκων στό πρόσωπο γιά νά μήν παραμορφώνεται τό πρόσωπο, τό ὁποῖο εἶναι εἰκόνα τοῦ οὐρανίου κάλλους. Αὐτή ἡ ἀπόφασή του συμβάλλει στή περαιτέρω κατανόηση τῆς περί δερματοστιξίας (τατουάζ) διδασκαλίας τῆς Ἐκκλησίας μας.
- Ἡ λατρεία τῆς Ἐκκλησίας ἐξῆλθε ἀπό τίς μαρτυρικές κατακόμβες. Στεγάσθηκε πλέον σέ μεγαλοπρεπεῖς Ναούς, τούς ὁποίους ἀνήγειρε μέ τήν συνδρομή του ἡ Μητέρα του, ἡ Ἁγία Ἑλένη καί οἱ ὁποῖοι μέχρι σήμερα ἀποτελοῦν μέγιστα σημεῖα ἀναφορᾶς χριστιανικοῦ καί ἑλληνικοῦ πολιτισμοῦ, ὅπως οἱ Βασιλικές τῆς Γεννήσεως καί τῆς Ἀναστάσεως τοῦ Χριστοῦ στούς Ἁγίους Τόπους, ἡ Παναγία ἡ Ἑκατονταπυλιανή τῆς Πάρου κ.ἄ.
- Ἡ εὕρεση τοῦ Τιμίου Σταυροῦ, ἡ φανέρωση τοῦ φρικτοῦ Γολγοθᾶ, ἡ ἀποκάλυψη τῆς πλάκας τῆς Ἀποκαθηλώσεως, ἡ ἀνόρθωση τοῦ Παναγίου Τάφου καί ἡ μέχρι σήμερα ὕπαρξη τῶν παναγίων προσκυνημάτων στά Ἱεροσόλυμα ὀφείλονται στόν Μέγα Κωνσταντῖνο, ὁ ὁποῖος μέ σθένος καί πυγμή στήριξε τόν ἱερό πόθο τῆς Ἁγίας Μητρός του Ἑλένης.
- Ἡ ἀργία τῆς Κυριακῆς, ἡ ὁποία βάλεται στίς μέρες μας, θεσμοθετήθηκε ἀπό τόν Μέγα Κωνσταντῖνο τό 326 μ.Χ. ὥστε νά μποροῦν οἱ Χριστιανοί, ἀπρόσκοπτοι καί ἀνενόχλητοι ἀπό τήν βιοτική μέριμνα, νά λατρεύουν τόν Ἀναστάντα Κύριο.
- Ἡ ἕδρα τῆς Ῥωμαϊκῆς Αὐτοκρατορίας μεταφέρθηκε στήν νεοϊδρυθεῖσα Κωνσταντινούπολη, ἡ ὁποία μέχρι σήμερα διατηρεῖ διεθνῶς τήν ὀνομασία Πόλη, ὡς ἡ κατ’ ἐξοχήν Πόλις, ἀφοῦ καί στήν τουρκική γλῶσσα ἡ ὀνομασία «Ἰσταμπούλ» ἀποτελεῖ τήν μεταφορά τῆς ἑλληνικῆς συνεκφορᾶς «Εἰς τήν Πόλιν». Στήν Νίκαια, προάστειο τῆς Κωνσταντινούπολης συνεκάλεσε τό 325 μ.Χ. τήν Α΄ Οἰκουμενική Σύνοδο, ἡ ὁποία καταδίκασε τόν χριστομάχο Ἄρειο καί τούς ὁπαδούς του, ἔφερε τήν ἑνότητα στά μέλη τῆς Ἐκκλησίας μέ τήν ἐπιεικῆ ἀντιμετώπιση τῶν πεπτωκότων καί ἀπεφάσισε τό κοινό γιά ὅλους τούς Χριστιανούς ἑορτασμό τοῦ Πάσχα τήν Κυριακή μετά τήν πανσέληνο τῆς ἐαρινῆς ἰσημερίας.
- Τό πιό σημαντικό ὅμως, ἀπό ὅσα ἐν συντομίᾳ μόνο ἀναφέρουμε, εἶναι τό γεγονός, ὅτι δέν καταδέχθηκε νά ὀνομάζεται ἐπί γῆς θεός, ὅπως αὐτοαποκαλοῦνταν οἱ μέχρι τότε προκάτοχοί του Αὐτοκράτορες. Ἀναγνώρισε ταπεινά, πώς ὁ Χριστός εἶναι ὁ μόνος ἀληθινός Θεός, Σωτῆρας καί Λυτρωτής «τὸ Α καὶ τὸ Ω,... ὁ ὢν καὶ ὁ ἦν καὶ ὁ ἐρχόμενος, ὁ παντοκράτωρ.», ὅπως ἐμφαίνεται στήν Ἀποκάλυψη τοῦ Ἰωάννου (Βλ. Ἀποκ. α΄ 8). Γι’ αὐτό καί πάνω στό στέμμα καί τό σκῆπτρο του καί στούς ἰστούς τῶν σημαιῶν καί τῶν λαβάρων του τοποθέτησε τό σημεῖο τοῦ Τιμίου καί Ζωοποιοῦ Σταυροῦ τοῦ Χριστοῦ.
- Ἀπόδειξη τῆς εἰλικρινοῦς πίστεώς του στόν Χριστό ἦταν καί ἡ ὁμολογία τήν ὁποία ἔδειξε μέ τήν κοπή κρατικῶν νομισμάτων μέ τό σημεῖο τοῦ σταυροῦ καί χριστιανικά σύμβολα.
- Ὀλίγο πρό τῆς τελευτῆς του ἔλαβε τό ἅγιο Βάπτισμα καί μέ τά ἐμφώτια ἐνδύματα ἀκόμη, καθαρός ἀπό κάθε ἁμαρτία μετέστη ἐκ τοῦ θανάτου εἰς τήν ζωήν, ὡς μιά ἀκόμη ἐπισφράγιση τῆς ἀποφασιστικῆς ἀγάπης τοῦ Θεοῦ, ὁ Ὁποῖος βρίσκει τούς κατάλληλους δρόμους καὶ τρόπους για τὴ σωτηρία κάθε ἀνθρώπου, ἀκόμη κι ὅταν πρόκειται γιά βασιλεῖς.
Ἀγαπητοί μου Ἀδελφοί,
Ὁ Μέγας Κωνσταντῖνος ἀποτελεῖ πρότυπο Ὀρθοδόξου Χριστιανοῦ Ἡγέτη!
Διεῖδε τόν ἑνοποιό ρόλο τοῦ χριστιανισμοῦ μέσα στήν πολιτεία. Κατέστησε τόν Χριστιανισμό παράγοντα ἑνότητας τοῦ Ἔθνους καί ἡ ἀλήθεια αὐτή ἀπεδείχθη στήν Ἱστορία καί ἰδιαιτέρως στό ἑλληνικό Ἔθνος μας, τό ὁποῖο πάλιν καί πολλάκις διέσωσε τήν ἑλληνική του ταυτότητα μέσα ἀπό τήν Ἐκκλησία, ἰδίως κατά τήν Τουρκοκρατία. Αὐτή ἡ πραγματικότητα ὤθησε τόν μεγάλο ἱστορικό μας Κωνσταντῖνο Παπαρηγόπουλο νά γράψει: «Τό ἑλληνικόν ἔθνος ἐμεγαλούργησε διά τῆς μετά τοῦ Χριστιανισμοῦ συμμαχίας», τό ὁποῖο δυστυχῶς σήμερα παραθεωρεῖται καί βάλλεται μέ ἄκομψο τρόπο!
Ὅταν ὁ Μέγας Κωνσταντῖνος μετέφερε τό κέντρο τῆς Αὐτοκρατορίας ἀπό τήν παλαιά Ῥώμη στήν Νέα Ῥώμη, τήν Κωνσταντινούπολη, ἔκτοτε ὁ Ἕλληνας Ὀρθόδοξος Χριστιανός καλεῖται Ῥωμηός καί ὁ Ὀρθόδοξος Ἑλληνισμός, Ῥωμηοσύνη.
Ἀπό τότε ἔλαβε βαρύτητα καί ἀξία στόν κόσμο καί ἡ προσηγορία Χριστιανός. Οἱ Ἕλληνες εὐλογηθήκαμε ἀπό τόν Χριστό νά γίνει ἡ γλῶσσα καί ὁ πολιτισμός μας τό ὄχημα μέ τό ὁποῖο κινεῖται ἡ Ἐκκλησία στό διάβα τῶν αἰώνων. Ἀμέτρητοι Ἕλληνες Πατέρες, Ἅγιοι καί Μάρτυρες, διέσωσαν τόν πολιτισμό καί τήν ἐθνική μας ταυτότητα, ἐπειδή τά ἐκχριστιάνισαν. Αὐτή εἶναι ἡ ἀποδεδειγμένη πραγματικότητα κι ἀς λέει ὁ κάθε ἀντίπαλος τῆς Ἐκκλησίας ὅ,τι θέλει. Γι’ αὐτό καί σήμερα ὡς Ἕλληνες Ὀρθόδοξοι Χριστιανοί ἑορτάζουμε ὅλοι μας γιατί ἀπό τόν Μέγα Κωνσταντῖνο ἕλκουμε τήν πνευματική καταγωγή μας.
Ἀς εὐχηθοῦμε μέ τή χάρη καί τίς πρεσβεῖες τῶν ἁγίων ἐνδόξων ἰσαποστόλων Κωνσταντίνου καί Ἑλένης ν’ ἀναγνωρίζουμε τά σημάδια τῆς κλήσης τοῦ Θεοῦ στή δική μας ζωή. Κυρίως δέ νά μᾶς ἀναδεικνύει ὁ Χριστός ἄξιους κληρονόμους καί συνεχιστές τῆς ἱεραποστολικῆς τους δραστηριότητος ἐπί τῆς γῆς καί τῆς Βασιλείας Του ἐν τῶ οὐρανῷ. Ἀμήν.